ممکن است شما نیز مانند بسیاری از والدین دیگر تصور کنید با تعریف مداوم از کودکتان به او اعتماد به نفس میدهید اما تمجید و تملق بیشتر از اینکه سودمند باشد آسیبزننده است. اگر هدف شما از تعریف و تمجید بالابردن اعتمادبهنفس کودکاست این روش کاربردی نیست. از این راهکارها استفاده کنید تا با کمترین آسیب روحی، کودکی با اعتمادبهنفس و شخصیتی مستقل و قوی تربیت کنید.
وقتی کودکتان در مهد کودک و یا مدرسه موفقیتی بهدست میآورد طبیعی است که شما او را بخاطر اینکه کارش را خوب انجام داده تحسین کنید. والدین بهترین مشوق، پشتیبان و طرفدار کودک هستند. تشویق کودک وقتی کاری را به خوبی انجام میدهد یا حداقل از نظر والدینش آن کار را به درستی انجام میدهد احساس خوبی هم برای کودک و هم برای پدرومادر ایجاد میکند به این کار افزایش عزت نفس میگویند. اما بهعنوان پدریامادر باید بدانید که تعریف مستقیم تنها راه بالابردن اعتمادبه نفس نیست.
کمی تامل کنید
راههای بهتری از تمجیدهای پی در پی برای کارهای خوب کودک و برای داشتن کودکی با عزت نفس وجود دارد؛ برای این کار شما باید بتوانید جلوی ابراز احساسات و هیجانات خودتان را بگیرید؛ به کودک فرصت خطر کردن بدهید، برای او موقعیت انتخاب ایجاد کنید؛ بگذارید در حالی که خودش مشکلاتش را حل میکند به پشتیبانی و حمایت شما نیز تکیه کند و به عقاید وانتخابهایش احترام بگذارید.
زیاده روی در تمجید بیفایده است
چند عامل در ایجاد عزت نفس مهم است: این احساس که دوستش دارید، احساس آرامش و امنیت و درک اینکه لیاقت و خبرگی برای انجام کاری را دارد در ایجاد اعتماد به نفس مهم هستند. معمولا برای خبرگی در کاری باید تمرین کرد و پیگیر بود. خبرگی نیاز به زمان دارد. والدین با اولین قدمهای کودک در انجام کاری او را بسیار تشویق میکنند. وقتی کودکتان به کلاس زبان میرود با اولین کلمات انگلیسی که یاد گرفته است شما را شگفتزده میکند و یا وقتی به کلاس موسیقی میرود با اولین نواهایی که از ساز بیرون میآورد، او را با تعریف و تمجیدهای اغراقآمیز حمایت میکنید اما این روش دلگرمی و پشتکار کودک را برای ادامه کار کم میکند.
تعریف بیش از اندازه انگیزه ادامه کار را از کودکتان میگیرد. اگر با اولین قدمهای کودک با تعریفهای مداوم به او این احساس را بدهید که او کارش را بدون عیب و نقص انجام دادهاست، به طور ضمنی به او میگویید او نیازی به کار و تمرین بیشتر ندارد. اعتماد به نفس از تعریف دیگران ایجاد نمیشود بلکه کودک باید با سعی، خطا و تمرین بیشتر به هدف برسد و اعتماد به نفسش بالا برود.
در حقیقت گاهی تمجیدهای بیش از اندازه باعث کاهش عزت نفس کودک میشود. او دچار این دوگانگی میشود که آیا او کارش را به خوبی انجام میدهد و یا باید تلاش کند تا کارش بهتر شود؟ کودک دچار سردرگمی میشود و ممکن است این مساله انگیزهاش را برای ادامه کار کم کند. اگر مثلا کودکتان در هجی کردن بعضی کلمات مشکل دارد باید به او بگویید که او در هجی کردن بسیاری از کلمات خوب است اما باید برای بعضی از آنها تلاش کند. شما با این کار هم به او یاد میدهید غریزه برای انجام کارها کافی نیست و هم تعریف و تشویق شما یک تمجید بیپایه نیست، زیرا شما از قسمتی از کار او ایراد گرفته اید و بنابراین همان تعریف کوتاه شما برای او باعث دلگرمی میشود.
یک نکته
اگر به کودکتان بگویید او زیباترین، باهوشترین و یا بهترین است او در آینده با درک این موضوع که افراد بهتر دیگری وجود دارند و او بهترین نیست، دچار لطمههای عاطفی میشود. شاید امروز این کار شما به کودک عزت نفس بدهد اما دیر یا زود او حقیقت را میفهمد و این واقعیت او را تحقیر خواهد کرد.
به کودک اجازه خطر کردن بدهید
شما ابتدا باید بر روی خودتان کار کنید و سعی کنید ترسی از خطر کردن کودک نداشته باشید. کودک باید در اجتماع برای خودش موقعیت ایجاد کند، از موقعیتهای موجود استفاده کند و در مقابل تصمیماتش مسئولیتپذیر باشد. اما این کارها نیاز به خطرپذیری دارند. اگر شما از آن پدر و مادرهایی هستید که مانع شکستهای کودک میشوید باید در رفتارتان تجدید نظر کنید، شکست و تلاش برای جبران و عدم تکرار شکست راهی است که از کودکتان شخصیتی خودساخته و با اعتماد به نفس میسازد. گاهی شما باید گوشهای بایستید و نظارهگر اشتباه کودکتان باشید. درست مثل زمانی که کودک نوپای شما راه رفتن را میآموخت. در حالی که مراقب بودید که صدمهای نبیند اما او را رها میکردید تا چند قدم، چند قدم و با افتادنها و بلند شدنها راه رفتن را بیاموزد. شما همیشه نمیتوانید مربا را در ظرف بریزید و لقمه بگیرید. کودک باید مستقل شود و کارهایش را به عهده بگیرد. اگر میز را کثیف کرد باید خودش با دستمالی آن را پاک کند. همیشه این دو مثال را در ذهنتان داشته باشید تا راهنمایی برای تصمیمهایتان در روند بزرگ شدن کودکتان باشد.
بگذارید خودش انتخاب کند
زمانی که کودکتان متناسب با اقتضای سنش دست به انتخاب میزند، احساس قدرت میکند. در بعضی از موارد کودک از دوسالگی میتواند نتیجه تصمیمها و اعمالش را درک کند. شما در هر سنی میتوانید بعد از گوشزد کردن نتایج، انتخاب را بر عهده کودک بگذارید. مثلا کودک سه ساله بعد از توضیح در مورد تفاوت لباس گرم و سرد میتواند خودش لباسش را برای هوای آن روز انتخاب کند او نتیجه انتخاب درست یا غلطش را درک میکند. او میتواند در مقابل این تصمیم مسئولیت پذیر باشد. این انتخابها در اعتماد به نفس کودک اثر دارد.
کودک را در کارهای خانه مشارکت بدهید
اگر میخواهید کودکی با اعتمادبهنفس داشته باشید، او باید احساس کند مشارکت و همکاریش ارزشمند است. او نیاز به فرصتی برای همکاری دارد. حتی اگر مجبور باشید آن کار را خودتان دور از چشم او دوباره انجام دهید به او این فرصت را بدهید. او میتواند در هر سنی کاری را برای شما انجام دهد از کمک در آشپزی گرفته تا چیدن میز و یا مرتب کردن تختخواب.
کودک را به سوی علاقمندیهایش حرکت بدهید
یکی از راههای افزایش اعتماد به نفس این است که حتی گاهی با زیرکی تشخیص بدهید کودکتان به چه کارهایی علاقه دارد و او را تشویق کنید تا آن فعالیت یا کار را انجام بدهد و مطمئن شوید او آن را به پایان میرساند. نوعکار در این موضوع اهمیتی ندارد، او میتواند شنا یادبگیرد و یا در یک بازی ویدیویی برنده شود. هدف این است که او کارش را با پشتکار تا انتها انجام بدهد.
وقتی کودک شکست میخورد
ممکن است کودک شما در تیم فوتبال ذخیره شود و یا در هنگام پرسش کلاسی یک ضرب را فراموش کند و احساس ناتوانی و ضعف کند. شما چه کمکی میتوانید به کودکتان بکنید؟
به او بفهمانید که علاقه و عشق شما به او بیقید و شرط است.
در این شرایط با رفتارتان به او بفهمانید که حتی اگر او شکستی بخورد، تصمیم اشتباهی بگیرد و یا کاری را به طور کامل انجام ندهد، شما همچنان او را دوست دارید. اگر شما تنها در مورد عملکرد او حرف بزنید، کودک تصور میکند که شما فقط بخاطر تواناییها و کارهایش او را دوست دارید.
به کودکتان بیاموزید که میتواند در نهایت به هدف مناسب با تواناییها و استعدادهایش برسد.
اگر او استعداد فوتبال فوق العادهای ندارد که بتواند در تیم مدرسهاش کند، اما با تلاش میتواند در بازی با هم محلهای هایش خوش بدرخشد. اگر کودک شما در درس ریاضی کمی مشکل دارد و مسایل سخت را نمیتواند حل کند شما میتوانید کتابی مناسب با میزان دانش او تهیه کنید. کودک میتواند با حل آنها اعتماد به نفس خود را بسازد تا مسایل سخت تر راهم حل کند.
نکتههای بیشتر
بسیار مهم است که کودکتان احساس کند کودکی خاص است با تواناییها و استعدادهای خاص. اما او باید بداند که از همه بهتر نیست.
به کودکتان بیاموزید که اگر میخواهد به موفقیت هایش افتخار کند باید هدف مشخص داشت.
ریحانه دوستدار