شانزدهمین سوره قرآن کریم ، که 128 آیه دارد، به دلیل اشاره به خلقت زنبور عسل ، ”نحل“ نام گرفته است. قسمتى از آن در «مکّه» و قسمتى در «مدینه» نازل گردیده است.
مطابق نظر مرحوم علامه طباطبایی در تفسیر المیزان ، از شأن نزول‌های آیات این سوره، فهمیده می‌شود که چهل آیه اول آن ، مربوط به اواخر دوران مکّه و هشتاد و هشت آیه دیگر آن، مربوط به اوایل زمان هجرت به مدینه است.
یکی از نام‌های این سوره ، سوره نعمت‌هاست، زیرا بالغ بر پنجاه نعمت در آن آمده است.
و بطور کلى محتواى این سوره را امور زیر تشکیل مىدهد.
1- بیش از همه بحث از نعمتهاى خداوند در این سوره به میان آمده و آن چنان ریزه کاریهاى آن شرح داده شده که حسّ شکرگزارى هر انسان آزادهاى را بیدار مىکند.
این نعمتها شامل نعمتهاى مربوط به باران، نور آفتاب، انواع گیاهان و میوهها و مواد غذایى دیگر، و حیواناتى که خدمتگزار انسانها هستند و انواع وسائل زندگى و حتى نعمت فرزند و همسر، و خلاصه شامل «انواع طیّبات» مىگردد.
2- بخش دیگرى از آن، از دلائل توحید و عظمت خلقت خدا، و معاد بحث مىکند.
3- قسمت دیگرى از آن از احکام مختلف اسلامى سخن مىگوید.
4- بخش دیگرى از بدعتهاى مشرکان سخن به میان آورده.
5- و بالاخره در قسمت دیگرى انسانها را از وسوسههاى شیطان بر حذر مىدارد.
حضرت رسول (صلی الله علیه و آله و سلم ) فرمود: که هر که سوره ی نحل را بخواند خدای تعالی نعمتهایی که به او داده است حساب نکند و اگر در روز یا در آن شب که این سوره را خوانده باشد بمیرد برای او را به اندازه ای ثواب باشد که تنها خدا داند.
