مدرسه ، هم مى تواند محیطى براى رشد و تعالى افراد باشد و هم انحطاط و تباهى آنها. اگر نظام ارزشى خانواده و مدرسه ، با هم در تضاد باشند یا اگر رفتار معلّم ها ، رفتارى ضد ارزشى باشد، افراد را دچار سردرگمى ، گیجى و تزلزل اعتقادات کرده ،
زمینه انحطاط اخلاقى آنها را فراهم مى سازد. مثلاً معلّمى که حجاب خود را حفظ نمى کند ، اگر بخواهد به علّت ضوابط و مقرّرات ، شاگردانش را به حفظ حجاب ، سفارش کند ، فقط بر آنها تأثیر معکوس مى گذارد؛ چون شاگردان ، از رفتار معلّم الگوسازى مى کنند و از او تبعیت مى نمایند.
معلّم هاى دینى و قرآن ، اگر افرادى خشک و متعصّب یا سهل انگار و لااُبالى باشند، باز هم تأثیر نامطلوب مى گذارد.
به دلیل تأثیر معلّم در شاگرد ، تأکید بر این است که معلّم ، فردى شایسته باشد ؛ زیرا همان طور که شایستگى معلّم ، باعث گستردگى رفتارهاى شایسته در بین شاگردان مى شود، ناشایستگى معلّم رفتارهاى نابه هنجار را در شاگردان افزایش مى دهد. امام على علیه السلام با اشاره به نقش آموزشى و الگودهى معلّمان و علما مى فرماید :
کَثرَةُ الفُجُورِ مِنَ العُلَمَاءِ . زیادى نابه هنجارى ها در بین مردم ، ناشى از معلّمان و علماى ناشایسته است.
و از این رو ، افراد را از چنین معلّمان و عالمان برحذر داشته ، مى فرماید :
فَاتَّقُوا الفَاجِرَ مِنَ العُلَمَاءِ . از عالمان تعلیم دهنده فسق و فجور ، دورى کنید.
همسالان و دوستان
کودکان ، از هفت سالگى ، تحت تأثیر همسالان و دوستان خود واقع مى شوند و این تأثیرپذیرى در سنین نوجوانى و جوانى به بالاترین درجه خود مى رسد، تا حدى که گاهى تأثیر پذیرى از دوستان ، بیش از تأثیر خانواده مى شود. لذا والدین ، باید از ابتدا دقّت کنند که کودک آنها در محیطى و با افرادى نباشد که زمینه انحراف او را فراهم سازند. والدینى که به کودک خود اجازه مى دهند از صبح تا شام ، در کوچه با بچّه ها بازى کند و انواع اطّلاعات جنسى و فحش هاى مستهجن ، رد و بدل کنند، درنوجوانى ، قادر به کنترل او نخواهند بود.
همچنین کودکانى که در مدرسه ، با افرادى بى بندوبار ، هم کلاس هستند ، در معرض انواع رفتارهاى نابه هنجار قرار مى گیرند. بسیار مشاهده شده که اوّلین صحبت هاى مقدّماتى براى تماس هاى جنسى بین همجنسان ، در مدارس بوده است . این خطر ، وقتى بیشتر مى شود که در کلاس درس، کودکان و نوجوانانى باشند که دچار بلوغ زودرس یا چند سال مردودى باشند.
پیامبر صلى الله علیه و آله با اشاره به تأثیر دوست در منش و رفتار فرد ، مى فرماید :
المَرءُ عَلَى دِینِ خَلِیلِهِ فَلیَنظُرُ أَحَدُکُم مَن یُخَالِل . آدمى ، تحت تأثیر رفیق ، از روش و عملکرد او پیروى مى کند. از این رو ، ببینید در انتخاب دوست ، با چه کسى طرح رفاقت مى ریزید.
