بسیاری از افراد به کودک دارای نیازهای ویژه بر حسب ناتوانی ها و یا عقب ماندگی او می نگرند، یعنی به صورت فردی که نمی تواند کاری انجام دهد و یا از انجام کارها عاجز است. در حالی که بهتر است به او به عنوان فردی که قادر به پیشرفت و انجام کارهایی نیز می باشد، فکر کنیم. مطمئنا پیشرفت مستلزم صرف وقت و پشتکار و تکرار است، اما به هر حال حاصل می آید. نقطه شروع خوب در این کار، پی بردن به بعضی اصول اساسی آموزش و یادگیری است. شما چگونه به کودکتان کمک می کنید تا حداکثر استعداد هایش را رشد دهد ؟
۱- کسب تجربه نیازمند برنامه
کودکان دارای نیاز های ویژه، اغلب در درک و شناخت اموری که در اطرافشان به وقوع می پیوندد، دشواری زیادی دارند، به ویژه اگر از نظر هوشی نیز عقب ماندگی عمده ای داشته باشند. به همین علت، صرفا انباشته کردن آن ها با محرک های زیاد، فایده چندانی در بر نخواهد داشت. بنابراین اولین اصل ما این است که، این کودکان نیاز به تجربه های برنامه ریزی شده دقیقی دارند.
۲- رشد و پرورش توالی منظم
آمادگی کودک برای یادگیری چیزهای تازه، به آنچه می تواند در حال حاضر انجام دهد بستگی کامل دارد، به طور مثال یک کودک ابتدا غلت می زند، می خزد، می ایستد و راه می رود و این کارها را به ترتیب انجام می دهد. توجه به این اصل کلی رشد، به هنگام تصمیم گیری در مورد آمادگی های کلی رشد کودکتان بسیار مهم است. از خود بپرسید کودک من باید چه چیز را در این سن انجام دهد؟ توانایی فرزند من تا چه اندازه است؟
۳- ارتباط مهارت ها با یکدیگر
اگر چه او به تدریج مهارت هایی را که به نظر کاملا با یکدیگر متفاوتند، یاد می گیرد مانند غذا خوردن، ارتباط برقرار کردن، توالت رفتن و لباس پوشیدن. ولی بسیار حائز اهمیت است که به خاطر داشته باشیم آن ها در حقیقت با هم مرتبط هستند. زمانی که فرزندتان مهارتی را فرا می گیرد، می تواند رفتار دیگری را با سرعت بهتر بیاموزد.
۴- گام های ساده و کوچک
بیشتر مهارت هایی که باید یاد گرفته شوند باید به تکالیف کوچکتری تقسیم شوند. این اصل به ویژه برای کودکان با نیازهای ویژه بسیار مهم است. البته بسیاری از کودکان به قدری سریع فرا می گیرند که ما حتی از آن به عنوان یادگیری یاد نمی کنیم. زیرا درست مثل این است که به طور طبیعی رخ داده است اما مشاهده پیشرفت کودکی با نیازهای ویژه بیشتر شبیه دیدن حرکات کند و آهسته است. زیرا اغلب کارها و امور را باید خرد خرد به او یاد داد. شما حتی ممکن است مجبور باشید، برای کسب یک مهارت یا تکلیف، آن را به چندین مرحله کوچک تر تقسیم کنید و هر مرحله را به دقت و با ترتیب صحیح به او یاد دهید. اگر توجه خود را به گام های کوچک معطوف کنید، در می یابید که کودک شما به طور واقعی پیشرفت می کند و این درکی است که به شما لذتی وافر می دهد. در واقع هم کودکتان آن مهارت را راحت تر می آموزد و هم شما شاهد پیشرفت کودکتان خواهید بود.
۵- مشاهده ی کودکان به طور دقیق
باید کودکتان را مشاهده کنید تا به سطح کنونی رشدش پی ببرید و توانایی او را در انجام کارهای فعلی و آ مادگی برای انجام کارهای بعدی، بشناسید. باید کودکتان را مشاهده کنید تا ببینید آیا در حالت فعلی، می تواند اعمال گوناگونی را انجام دهد تا با ترکیب آن ها امید کسب مهارت جدیدی را در شما ایجاد کند. باید کودکتان را مشاهده کنید تا ببینید، آیا اعمالی را که سعی دارید، به او آموزش دهید می تواند پیش ببرد و به اصطلاح پیشرفت می کند. باید کودکتان را مشاهده کنید تا ببینید، آیا روش پاداش دادن شما واقعا برای او پاداش دهنده است. آیا او هیچگونه علامتی هر چقدر هم کوچک از لذت یا رضایت مندی به هنگام دریافت هر یک از پاداش ها از خود نشان می دهد؟
مهم تر از همه این که، منظور ما از مشاهده، جمع کردن مدارک و شواهد واقعی از رفتار کودکتان است. بسیار مفیدتر است که به جای گفتن، «نقاشی را خوب رنگ نمی کند.» بتوانیم، بگوییم «مداد رنگی را در دست می گیرد، رنگ ها را می شناسد، در رنگ آمیزی نقاط رنگ نشده وجود دارد.» در روز های بعد می توانید نقاشی های مختلف او را با هم مقایسه کنید و بهتر شدن رنگ آمیزی او را مشاهده کنید.
همه این مشاهده ها ممکن است کمی شبیه قرار دادن کودکتان در زیر میکروسکوپ جلوه کند و یا کار سختی به نظر آید . ولی با یکبار کوشش جدی در می یابید که واقعا روشی بسیاری جالب برای بهتر شناختن کودکتان است. شما چیزهایی را مشاهده خواهید کرد که هرگز تصور انجامش را از کودکتان نداشتید و این می تواند تجربه ای بسیار جالب باشد.
بنابراین به خاطر داشته باشید:
و مهم تر از همه این که هنگام کار با فرزندتان ، زمانی که خسته، عصبانی و خشمگین می شوید، کنترل خویش را بدست گیرید، کار را تعطیل کنید و به زمان دیگری موکول کنید.
