در مورد تعداد و تربیت فرزندان یا موضوع کنترل جمعیت در اسلام مباحث مختلفی قابل طرح و بررسی است. مثلاً کنترل جمعیت، آیا از نظر اسلام صحیح است؟ میزان آن یا به عبارتی تعداد فرزند مطلوب از نظر اسلام چگونه است؟ کنترل جمعیت آیا در هر زمان برای افراد، خانواده، کشور و جامعه مفید است؟ اگر کنترل جمعیت به همین صورت ادامه پیدا کند چه اتفاقاتی برای خانواده، خود فرزندان و در وهله بعد برای جامعه و کشور خواهد افتاد؟ آیا توصیه به افزایش جمعیت متوجه همه افراد و خانواده‌هاست؟ آیا همه خانواده‌ها می‌توانند فرزندان زیاد داشته باشند؟ تعداد فرزند مطلوب با توجه به شرایط اقتصادی، فرهنگی و تربیتی خانواده‌ها چندتاست؟ و … قصد تفصیل و پرداختن به همه این مباحث را نداریم فقط به ذکر چند نکته در این زمینه بسنده می‌کنیم :
1 - در مورد تعداد فرزند، در متون اسلامی و روایات، عددی مشخص نشده ولی جهت گیری کلی روایات معصومین(ع) به سمت داشتن تعداد بالای فرزندان می باشد. پیامبر اکرم (ص) فرمودند : با یکدیگر ازدواج کنید و بر تعدادتان بیفزایید، همانا من به تعداد شما مباهات می‌کنم (بحارالانوار، ج ۱۷، ص ۲۵۹).
در اسلام، آن چیزی که بیشتر از هر چیزی در مورد فرزندان اهمیت دارد، تعداد آن‌ها نیست بلکه تربیت صحیح و دینی آن‌هاست. تأمین نیازهای مادی و معنوی فرزندان، امر بسیار مهمی است که لازم است در فرزند آوری مورد توجه قرار گیرد؛ بنابراین چنانچه خانواده ای توانایی بر طرف کردن نیازهای مادی و معنوی فرزندان خود را دارد، می تواند برای داشتن تعداد بیشتر فرزند برنامه ریزی کند.
2 – چنانچه نگاهی سیستمی به خانواده داشته باشیم، بسیاری از رفتارهای کودک در زیر سیستم فرزندی شکل می گیرد؛ یعنی برای اینکه کودک شما در رفتارهای خود دارای پختگی باشد، علاوه بر اینکه با والدین خود تعامل دارد، لازم است با خواهر و برادر در محیط خانواده ارتباط داشته باشد، بدیهی است زمانی که کودکی از داشتن برادر و خواهر محروم شد، رفتارهایی که در سایه تعامل او با برادر و خواهرش شکل می گیرد، در او بوجود نمی آید و رفتارهای کودک از این لحاظ ناپخته می گردد. به یاد داشته باشید به هیچ عنوان محیط هایی مانند مهد کودک نمی تواند جای خالی خواهر و برادر را برای فرزند شما پر کند. در اینجا ذکر این نکته ضروری است که از نظر روان شناسان غربی، خانواده ای می تواند از لحاظ تربیتی موفق باشد که بیش از دو فرزند داشته باشد. بنابراین خانواده ای می تواند در تربیت فرزند خود موفق باشد که دارای چنین شرایطی باشد.
3 – از آنجا که متأسفانه داشتن فرزند کم، در جامعه ما تبدیل به فرهنگ شده است، به نظر می رسد در آینده ای نه چندان دور، ایران اسلامی در زمینه تعداد جمعیت با مشکلات زیادی روبرو شود. از این رو وظیفه افرادی مانند شما که سعی می کنند زندگی خود را بر اساس فرهنگ اسلامی تنظیم کنند این است که علاوه بر اینکه در راه پیدا کردن دستورات اسلامی در زندگی خود تلاش می کنند و در این مسیر از هیچ چیزی واهمه ندارند، دیگران را نیز با دلیل و استدلال، با فرهنگ اسلامی آشنا کنند و آنان را در زمینه به کار گیری فرهنگ اسلامی در جنبه های مختلف زندگی بویژه ازدیاد نسل تشویق کنند.
4 – روایات زیادی در متون دینی ما وجود دارد که بر رزاق بودن خداوند تأکید می کند، بنابراین مشکلات مادی نمی تواند دلیل قانع کننده ای برای تعداد کم فرزندان باشد، البته به شرطی که علاوه بر توکل بر خداوند در حد توان خود برای برآورده کردن نیازهای مادی خانواده تلاش کنید.
بنابراین به طور کلی و با توجه به روایات ازدیاد نسل و همچنین روایات صله ارحام و اینکه صله رحم خود یک موضوع مهم و قابل توجه است و یکی از نتایج آن بحث حمایت عاطفی و حتی اقتصادی از خویشاوندان است، علاوه بر اینکه در روایات افزایش فرزند موضوعیت دارد و مطلوب است، ملازمه ای بین افزایش کمیت با کاهش کیفیت تربیت و کیفیت زندگی وجود ندارد، چرا که می توان رشد کمی و کیفی را با هم داشت. یعنی همیشه چنین نیست که کاهش جمعیت، تربیت بهتر و رفاه بیشتر را بدنبال داشته باشد. ما باید با تلاش و همت همه جانبه کمیت و کیفیت را با هم بالا ببریم.
