عزّت نفس در کودکان از دیدگاه اسلام

روش‌های ایجاد کرامت در کودکان:

     ۱. نامیدن کودک به اسامی نیکو: پیامبر اکرم^(ص) فرمودند:  یا علی! انتخاب اسم خوب و ادب حقّی است که هر فرزند به پدر خود دارد.

     ۲. احترام به کودک:  وقتی که نام فرزندان را می‌برید او را گرامی بدارید و جای نشستن را برای او توسعه دهید و نسبت به او روترش نکنید. پیامبر در این حدیث موضوع احترام فرزندان را به اولیاء گوشزد می‌کند، زیرا کودکی که مورد بی‌اعتنایی و توهین دیگران قرار گیرد، دچار حسّ حقارت و خودکم‌بینی می‌شود. تمام افراد انسانی از توهین و هتک حرمت و زایل شدن شخصیت خود ناراحت می‌شوند. انسان تمنّا و آرزوی احترام دارد و اگر برای او اهمیتی قایل نشود دچار ناراحتی‌های روانی نظیر حقارت می‌شود و این عارضه در کودکان که عاطفی‌تر و حساس‌تر هستند، به شکل بارزتری نمود پیدا می‌کند. کارل راجرز احترام بدون شرط به کودکان را اساس تشکیل عزت‌نفس در آنان می‌داند

     ۳. محبت و ترحم به کودکان: نیاز به دوست داشتن از نیازهای روانی کودک است. دوست داشتن یعنی قبول او به عنوان یک انسان ارزشمند نزد والدین، و این قبول داشت به عزّت نفس منجر می‌شود. از جمله اموری که محبت به کودکان را می‌رساند، بوسیدن آنهاست.

     ۴. عدم تحمیل بی‌جا به کودک: اگر انتظارات والدین ما فوق طاقت کودکان باشد و بر آنان تحمیل شود, عزّت نفس آنان کاهش می‌یابد، زیرا در مقابل کاری که خارج از توان اوست دچار شکست شده و به دنبال این شکست عزّت نفس او کاهش می‌یابد و باید کودک را به‌عنوان یک کودک پذیرفت، بر توانایی‌های او ارج نهاد و از آن‌چه در توان او نیست صرف‌نظر کرد تا او به سرکشی، دروغ و ... که از پیامدهای ذلّت نفس است دچار نشود.

     ۵. عدم تنبیه به‌خصوص تنبیه بدنی: انسان جایزالخطاست و کودک به دلیل رشد عقلی ناکافی، نداشتن تجربه و محدود بودن میزان یادگیری‌هایش دچار خطای بیشتری می‌شود. اسلام با نهی از تنبیه به‌خصوص تنبیه بدنی راه را برای بروز احساس حقارت می‌بندد.

     علی^(ع) فرمود:  فرزند را مزن و برای ادب کردنش از او قهر کن ولی مواظب باش قهرت طولانی نشود و زود آشتی کن.

     ۶. رعایت مساوات و عدم تبعیض بین کودکان: اگر بچه‌ها خلاف این را احساس کنند، یعنی پدر و مادر در بذل توجه، مساوات را رعایت نکنند، از یک طرف موجبات حسادت و کینه را باعث می‌شود و از طرفی دیگر باعث حقارت و ذلّت را فراهم می‌سازند. پیامبر اکرم^(ص) می‌فرمود: "اعدادا بین اولادکم کما تحبون ان یعدلوا بینکم فی البر و اللطف" یعنی میان فرزندان به عدالت رفتار کنید همان‌طور که دوست دارید در نیکی و لطف نیز بین شما به عدالت رفتار شود.

     ۷. سلام کردن به کودکان: پیامبر اکرم^(ص) خود همیشه به کودکان سلام می‌کرد زیرا این امر موجب ارزش‌گذاری به کودکان و بالا بردن عزّت نفس در آنان می‌گردد.