زمینه تربیت فرزند قبل از تولد

زمینه تربیت فرزند قبل از تولد یعنی در دوران بارداری و قبل از آن بسیار مهم وحیاتی است و اهمیت آن این است که فرزند در دست ما امانت است و این امانت را ما باید به بهترین نحو به صاحب آن تحویل دهیم
فصل اول.نقش وراثت در زندگی انسان
ازنظرروانشناسان،شخصیت هرفردی متشکل ازسه عامل مهم است که هریک درانعقاد وتکوّن شخصیت تأثیربه سزایی داردوگویی روحیات وصفات وطرز تفکرانسان همچون مثلثی است که ازپیوستن این سه ضلع به یکدیگرپدیدمی آید.این سه عامل عبارتنداز:1-وراثت 2-آموزش وپرورش3-محیط زندگی ،صفات خوب وبدآدمی وروحیات عالی وپست اوبه وسیله این سه عامل پی ریزی می شودورشدونمومیکند.» «بشر دیر زمانی است متوجه شده که موجود زنده بسیاری از اوصاف خود را به نسل بعد منتقل می کند. امروزه در علوم تجربی بر این باورند که کوچکترین واحد زنده در بدن هر موجود زنده ای سلول نام دارد و در هر سلول قطعات کوچکی به نام کروموزوم هست که روی آن ذرات بسیار کوچکی به نام "ژن" وجود دارد و این ژنها عامل وراثت اصاف مختلف والدین به فرزندان می باشند. همچنین معلوم شده که گاه برخی از صفات در ژنها مخفی می ماند و بعد از گذشت چند نسل خود را بروز می دهد واین مطلبی است که در احادیث نیز به نحوی مورد توجه قرار گرفته است. مثلاً مردی از انصار خدمت رسول اکرم (ص) آمد و گفت : زن من ، که دختر عموی من است ، فردی عفیف می باشد ، اما برای من بچه ای سیاه چهره ، با موهای پیچیده و بینی پهن (شبیه افراد حبشی) به دنیا آورده است و در خانواده و اجدادمان شخصی با چنین اوصافی وجود ندارد. رسول اکرم (ص) از زن سؤال کرد و اوقسم یاد کرد که جز با همسرش با هیچ کس نیامیخته است. حضرت فرمود: هر انسانی ۹۹ عرق دارد که قتی نطفه در رحم قرار می گیرد عرق ها به جنب و جوش می افتند و فرزند شبیه یکی از آنها می شود. این بچه شما از همان عرق های دوردست است که در اجدادت سابقه اش را نیافته ای. کودک را بگیر که فرزند تو است. اهمیت دادن به صفات ارثی در احادیث: دانش امروز هنوز به طور جامع و کامل به تمام صفات موروثی واقف نشده است، ولی از مضمون احادیث استنباط می شود که علاوه بر صفات طبیعی و ظاهری، سجایای اخلاقی والدین نیز زمینه هایی را در فرزندان ایجاد می کند. مثلاً در جنگ جمل محمد حنفیه علمدار لشکر بود و چند بار حمله کرد اما ضربات دشمن مانع پیشروی او شد.
حضرت علی (ع) به او فرمود: این ضعف و ترس را از مادرت به ارث برده ای . یا از ایشان روایت شده که فرمود: نیازهای خود را از مردم شریفی که ریشه های خانوادگی اصیلی دارند بخواهید زیرا حوایج نزد آنها بهتر و پاکیزه تر روا می شود. یا به مالک اشتر توصیه می کند: افراد با تجربه و عفیفی که از خانواده های شریف بوده و به حریم اسلام زودتر قدم گذاشته اند، به کارمندی اداری انتخاب کن زیرا آنان اخلاقی کریمتر و روشی پسندیده دارند و بی طمع و عاقبت اندیشند. بر همین اساس است که پیامبر اکرم (ص) فرمود: شقی، در شکم مادرش بدبخت است و سعید در شکم مادرش خوشبخت. این حدیث دلالت بر تاًثیر شدید اخلاقیات والدین بر فرزندان دارد.
فصل دوم. نمونه هایی از وراثت در زندگی انسان ها
در مورد نسب امیرالمومنین در تاریخ و احادیث این چنین می خوانیم:امیرمؤمنان علی(ع)نیز،چونان پیامبرخدا(ص)،ریشه درتبارپاک ودودمان ارجمندابراهیم(ع)[قهرمان توحید]دارد.بدین سان،سخن گفتن از نیای پیامبرخدا،سخن گفتن از نیای مولاست.پیامبر(ص)،دربارۀ نیاکان خودفرمود: خداوند ازفرزندان ابراهیم،اسماعیل را برگزیدوازپسران اسماعیل،بنی کنانه را واز بنی کنانه،قریش را وازقریش،بنی هاشم را واز بنی هاشم ،مرا.بدین سان،بنی هاشم،زبدۀ خاندان هاست وپیامبر(ص)وعلی(ع)،برگزیده این خاندان اند.چنین است که مولادرتوصیف تبارپیامبرخدا(ص)می فرماید: خاندانش بهترین خاندان وریشه اش بهترین ریشه است.درحرم روییدودرکَرَم بالید.شاخه اش بلنداست ومیوه هایش دورازدسترس.به واقع،این ستایش،ستایش تبارمولانیزهست؛چه،پیامبرخدا(ص)فرمود:من وعلی ازیک ریشه ایم.وفرمود:گوشت اوگوشت من است وخون اوخون من.1.پیامبرخدا(ص):من وعلی از یک نورآفریده شدیم...پس پیوسته خدای عزّوجّل مارااز صُلب های پاک به رَحِم های پاک انتقال دادتامارابه عبدالمطلب رسانْد.پدر: عبدمناف بن عبدالمطلب،مشهوربه ابوطالب،یکی ازده فرزندعبدالمطّلب است.عبدالمطّلب،چهرۀ برجستۀ قریش است.اودرمیان قریش ازجایگاهی والاومنزلتی عظیم برخورداربود.ابوطالب،پس ازپدر،این جایگاه والاو مکانت ارجمنداجتماعی راازآنِ خودساخت. خانوادۀ ابوطالب،نخستین خانواده ای است که درآن،هردوزوج،هاشمی هستند.ابوطالب،سرپرستی پیامبر(ص)را-که درخردسالی پدرومادروسپس جدّش راازدست داده بود-،برعهده گرفت وچون امین قریش به رسالت مبعوث گشت،ابوطالب باتمام توان ازآن بزرگوار،حمایت کردودراین راه دشوارازهیچ کوششی دریغ نورزید.ابوطالب به رسالت پیامبرخدا(ص)،باوری استوارداشت واین باوررادراشعارش نشان می داد.جایگاه بلنداجتماعی ابوطالب درمیان قریش ومردم مکّه،وحمایت بی دریغ اوازپیامبرخدا(ص)،مانع اصلی آزاررساندن قریش به آن بزرگواربود.درمحاصرۀ شعب ابوطالب،آن بزرگوار،همراه پیامبر(ص)ومومنان بودودشواری های محاصرۀ اقتصادی رادرکهن سالی به جان خریدوازحمایت پیامبرخداتن نزد.ابوطالب،حقّی بس بزرگ براسلام ومسلمانان درآن روزگارغربت دین دارد.آن بزرگوار،پس ازخروج ازشعب ابوطالب،زندگی رابدرودگفت.بامرگ اووخدیجه(ع)،پیامبرخدا(ص)،دوتن ازحامیان استوار،صدیق و فداکارش راازدست دادوپس ازآن،شکنجه وآزارمؤمنان به دست قریش،فزونی یافت.2.کمال الدین-به نقل ازاصبغ بن نباته-:شنیدم امرمؤمنان-که درودهای خداوندبراوباد-می فرماید:«به خداسوگند،نه پدرم ونه جدّم عبدالمطّلب،ونه هاشم ونه عبدمناف،هرگزبتی رانپرستیدند».به ایشان گفته شد:پس چه می پرستیدند؟فرمود:«به سوی کعبه وبردین ابراهیم،نمازمی گزاردندوچنگ زننده به آن بودند.»
فصل سوم. وراثت چقدر در زندگی ما نقش دارد
پدر ومادر دخالت در سعادت و شقاوت فرزند خود دارند.از قرآن وروایات واهل بیت(ع) وتاریخ وتجربه می توان این را فهمید.پدر و مادر بی تفاوت در تربیت در بدبختی اولاد تأثیر عجیبی دارند.از پیغمبر اکرم(ص)روایت شده:«السعید سعید فی بطن امه والشقیّ من شقی فی بطن امه».معنای روایت این است که دل مادرزمینه ساز برای سعادت ویا شقاوت بچه است. «مرحوم فیض(ره)در تفسیر صافی ذیل آیه ی شریفه:(هوالذی یصورکم فی الارحام کیف یشاء)روایتی را نقل می کند که برای همه مخصوصاً پدر ومادر ها تکان دهنده است.می فرماید:«وقتی دو ملک مصور آمدند که بچه را تصویر وصورت بندی کنند خطاب می شود به آن دو ملک که نگاه کنید به پیشانی مادر و سرنوشت این بچه را از آنجا برداشت کنید و آنچه در پیشانی مادر است همان را قضا و قدر و سرنوشت این بچه قرار دهید بعد خطاب می شود بداء هم برای من قرار بدهید.قضاو قدر تعلیقی است، در پیشانی مادر برای بچه و آن دو ملک همین کار را می کنند مقدرات این بچه را سعادت وشقاوت این بچه را سرنوشت این بچه را از پیشانی مادر می گیرند و در پیشانی بچه می نویسند و برای پروردگار عالم بداء قرار می دهند». الوالد سر علی ،پسر شیره کشیده ی پدرش است یعنی اگر پدر ومادرش با فضیلت باشند اوهم با فضیلت است واگرصاحب فضیلت نباشنداوهم صاحب فضیلت نیست.»آیه ی شریفه می فرماید:«والبلد الطیب یخرج نباته باذن ربه والذی خبث لا یخرج الا نکداً»این تشبیه معقول به محسوس است یعنی می خواهد یک مطلب معقولی را برای ما نزدیک به فهم کند لذا در قالب یک امر حسی می فرماید:زمین آبادخوب حاصل می دهد اما زمین شوره زار حاصل نمی دهد،یعنی این دل مهذب خیر از آن سرچشمه می گیرد و دل ناپاک هیچ خیری در آن نیست،شاید معنای دیگرش این باشد که پدر ومادر با فضیلت اولاد آنها با فضیلت وبا تقوا هستند وپدر ومادر بی عفت اولاد آنها بی تقوا هستند.
فصل چهارم .نقش مادر در دوران بارداری
تاثیر خاص مادر در شخصیت فرزند: زن، علاوه بر نقشی که در تکوین سلول اولیه کودک دارد و از این جهت تاًثیرش به اندازه مرد است، برای مدت نه ماه فرزند را در رحم خود نگه می دارد، پدران پس از انعقاد نطفه دیگر در ساخت طبیعی فرزند تاًثیری ندارند، ولی مادر در تمام ایام حمل در فرزند مؤثر است. طفل در شکم مادر مانند عضو مادر است و کلیه عواملی که در جسم و جان مادر تاًثیر می کند نیز مؤثر خواهدبود.تاًثیر مادر در ابعاد جسمانی فرزند: یکی از علل سلامتی اندام یا عیبهای جسمانی کودکان، خوراکی هایی است که مادر در ایام بارداری مصرف می کند. به نظر دانشمندان امروز، غذاها در زیبایی صورت، توازن اندام، رنگ مو و چشم، و سایر ابعاد ساختمان کودک تاًثیر دارد. روایات اسلامی نیز به این نکته توجه داشته درباره استفاده از غذاها و میوه ها در دوره بارداری توصیه های خاصی نموده است. مثلاً امام صادق (ع) فرموده است: به زنان باردار میوه "به" بدهید که اطفال را زیبا می کند. همچنین داشمندان علت بسیاری از عیوب جسمانی همانند بسته نشدن جدار شکم، لب شکری، گشادی فوق العاده دهان، رشد ناقص قسمتی از اندام ها، تنگی مجرای مری و لوزالمعده و باز نشدن سوراخ مقعد را از انحراف های کودک در دوره رحم می دانند.» تاًثیر در ابعاد معنوی فرزند: تاًثیرات مادر بر فرزند منحصر به ابعاد جسمانی نمی شود؛ بلکه اخلاقیات و روحیات مادر در شکل گیری ابعادشخصیتی فرزند مؤثر است. دوران حمل برای طفل سرنوشت ساز است و مادر باید توجه داشته باشد حال که سختی می کشد و به فرموده روایات ثواب جهاد فی سبیل الله را دارد خوب امانت داری کند و هم از نظر جسمی مواظب فرزند خود باشد هم از نظر روحی و خود را مقید به وظایف شرعیه کند.