منظور از شیوه هاى غیر مستقیم تربیت جنسى کودکان، امور شناختى، عاطفى و عملکردى اى است که والدین در ارتباط با فرزندشان انجام مى دهند . این شیوه ها مستقیماً مربوط به تربیت جنسى آنها نیست ؛ ولى با واسطه، در تربیت جنسى مطلوب فرزندانشان اثر مى گذارد. اکنون به بررسى تعدادى از این شیوه ها مى پردازیم:
کودکان با نیازهاى عاطفى ـ روانى فراوانى به دنیا مى آیند که ارضاى آنها زمینه تربیت صحیح جنسى را فراهم مى سازد و عدم ارضاى آنها آثار نامناسب روانى فراوانى داشته و از جمله ، انحرافات جنسى را سبب مى شود.
گرچه همه نیازهاى روانى ـ عاطفى ، مستقیماً یا غیر مستقیم ، بر تربیت جنسى کودک تأثیر مى گذارند ، ولى در این جا نیازهایى را که بیشتر از بقیه ، بر تربیت جنسى تأثیر دارند ، ذکر مى کنیم:
در دین اسلام، «محبّت»، جایگاه ویژه اى دارد، تا حدى که مهرورزى به دیگران ، از برترین شعبه هاى ایمان دانسته شده است . امام باقر علیه السلام به نقل از پیامبر صلى الله علیه و آله مى فرماید :
وَدُّ المُؤمِنِ لِلمُؤمِنِ فِى اللّهِ مِن أَعظَمِ شُعَبِ الإِیمَانِ. أَلَا وَ مَن أَحَبَّ فِى اللّهِ وَ أَبغَضَ فِى اللّهِ وَ أَعطَى فِى اللّهِ ومَنَعَ فِی اللّهِ فَهُوَ مِن أَصفِیَاءِ اللّهِ . علاقه مؤمن به مؤمن ، از مهم ترین شاخه هاى ایمان است . همانا هر کسى که به خاطر خداوند ، کسى را دوست داشته باشد و به خاطر خدا از کسى روى گردان باشد و در راه خدا بخشش کند و به خاطر خدا منع کند ، او از برگزیدگان خداست. 1.الکافى ، ج ۲ ، ص ۱۲۵ ؛ وسائل الشیعة ، ج ۱۶ ، ص ۱۶۶ .
در مورد محبّت کردن به کودکان نیز سفارش هاى مؤکّدى از جانب معصومان علیهم السلام وارد شده است . امام صادق علیه السلام مى فرماید :
إِنَّ اللّهَ لَیَرحَمُ العَبدَ لِشِدَّةِ حُبِّهِ لِوَلَدِهِ . خداوند ، بنده اش را به خاطر شدّت محبّت به فرزندش رحم مى کند و مى بخشد.
روشن است که این همه سفارش براى محبّت کردن به فرزند ، به دلیل آثار روانى ـ عاطفى و اخلاقى است که مى تواند زمینه رشد و تعالى را در کودکان فراهم سازد و بر رشد سالم جنسى و پیشگیرى از ابتلا به انحراف جنسى ایشان تأثیر بگذارد. این تأثیر از چند جهت است:
اولاً ، ارضاى نیاز به محبّت در کودکان ، به اندازه کافى ، آنها را از وقوع در انحرافات جنسى و وَلَع شهوانى محافظت مى کند و کمبود محبّت ، زمینه انحراف جنسى را فراهم مى سازد. کارن هورناى ( روانکاو معروف ) معتقد است که افراد عصبى اى که از کمبود محبّت و آمیختگى نیاز عصبى به محبّت و تمایلات جنسى پدید آمده اند ، به سه دسته تقسیم مى شوند: گروه اوّل ، با یک حالت عطشى سیرى ناپذیر و اجبارى ، مدام به دنبال ارضاى شهوت هایشان هستند ، از این شاخه به آن شاخه مى پرند، از رفتار و حالتشان مى توان فهمید که به شدّت ، احساس ناامنى روحى، احساس بى پناهى و بى کسى مى کنند و اگر حتّى براى مدّتى کوتاه، امکان رفع شهوت برایشان پیش نیاید و با کسى رابطه جنسى نداشته باشند ، فوق العاده مضطرب و ناآرام مى شوند. گروه دوم ، در عین حال که تمایلات شهوتى شدید و اجبارى دارند ، به علّت ترمزها و مشکلات درونى خود ، عملاً توان ارضاى تمایلات جنسى خود را ندارند و با این وجود، با حالت بى تفاوتى ، به هر کسى که در تماس و رابطه با آنها قرار مى گیرد ، گرایش شهوتى پیدا مى کند. گروه سوم ، در زمینه امور جنسى و هر گونه تماسى با انسان ها، داراى ترمزهاى روحى هستند، بى اختیار و اجباراً به استمنا متوسّل مى شوند . این افراد ، با دفع شهوت از طریق استمنا ، لذّت بیشترى مى برند تا از طریق رابطه جنسى عادى و طبیعى. بنا بر این ، عدم ارضاى نیاز به محبّت، به اندازه کافى در کودک ، منشأ انواع اختلالات جنسى مى شود.
ثانیاً ، محبّتِ به اندازه کافى در کودکى ، باعث مى شود که افراد در زندگى خانوادگى خود بتوانند به همسر و فرزندان و دیگر افراد ، محبّت کنند. مزلو در این زمینه معتقد است که کودکانى که از نخستین ماه هاى زندگى ، کاملاً از محبّت دیگران محروم نباشند، به طور کلّى ، میل و توانایى مهرورزى و محبوب بودن را براى همیشه دوست دارند .
بنا بر این ، کودکى که به اندازه کافى ، محبّت ندیده ، توانایى مهرورزى را ندارد و محبّت هاى دیگران را بى پاسخ مى گذارد ؛ زیرا روش آن را از کودکى نیاموخته و در معرض حوادث یا شرایطى قرار نگرفته که این توانایى را در او پیدا کند و به فعلیت برساند .
ثالثاً ، ارضاى نیاز به محبّت ، موجب مى گردد که ارضاى تمایلات جنسى ، با لذّت بیشترى همراه باشد. در حقیقت ، کسى که محبّت را تجربه و درونى کرده ، مى تواند رابطه بهترى با همسرش برقرار سازد و از لذّت بهتر و بیشترى برخوردار گردد. اصولاً لذّت جنسى آدمى ، بدون مهرورزى و محبّت زوجین نسبت به یکدیگر ، امکان ندارد. شاید به همین دلیل است که در آداب زفاف ، از خدا مى خواهیم که توانایى مهرورزى در ما افزایش یابد و از او مى خواهیم : خداوندا! مهر و محبّت و رضایت او را روزى من گردان و من را از طریق او راضى کن و به بهترین وجه و مستحکم ترین پیوند ، بین ما جمع کن . همانا که تو حلال را دوست دارى و از حرام بیزارى !» . الکافى ، ج ۳ ، ص ۴۸۱ ؛ وسائل الشیعة ، ج ۸ ، ص ۱۴۴ .
روان شناسان نیز پس از سال ها مشاهده زوج هاى سالم و بیمار ، به همین نتیجه رسیده اند : افرادى که در کودکى ، محبّت ندیده اند ، نمى توانند عشق بورزند و نمى توانند همانند کسانى که مى توانند عشق بورزند، از مسائل جنسى، کامیاب شوند.