دخترها عروسک کودکی هایشان هستند

در یکی از مسافرت ها دختری را دیدم که چهره اش نشان می داد از ساکنان شهرهای شمال شرقی کشور است، اما با چشمان آبی! رنگ چشم های دختر جوان نه به دلیل دو نژاده بودن که به خاطر لنزی بود که به چشم هایش زده بود. دوستی گفت: «این خانم دیگر باید خودش بداند که قیافه اش زیادی آسیایی و شرقی است و با این رنگ چشم همخوانی ندارد.» و من مبهوت مانده بودم که علت این اتفاق چه می تواند باشد؟
روزی یکی از دوستانم که در منزل ما مهمان بود، عروسک دخترم را در دست گرفت و بعد از مدتی که به آن خیره شد، رو کرد به من و گفت : «کجای این عروسک شبیه دختر توست؟»
من که جا خورده بودم پرسیدم:«چه طور مگه؟» او گفت: «دختر تو چقدر شبیه این عروسک با موهای طلایی و چشمان آبی است؟»
گفتم: «برای بچه ها نمی توان مرز تعیین کرد. رنگ پوست و مو و چشم مهم نیست. همه ی بچه های دنیا شبیه همند؛ همه پاک و معصوم و دوست داشتنی اند. هیچ دو تا بچه ای از هر جای دنیا که باشند، با هم جنگ ندارند. همه با هم دوستند.»
بیشتر از هر کسی خود من به بی اساس بودن گفته ام واقف بودم. حتماً شما هم این جمله معروف را شنیده اید: «تربیت کودک از پنج سال قبل از تولد وی آغاز می شود.» پس کودکان از همان بدو تولد با هم متفاوتند؛ چون شیوه های تربیتی متفاوت است، هر چند این تفاوت ها به چشم نمی آید و رفته رفته با بزرگ شدن کودک آشکار می شود. ناخود آگاه به یاد همان دختر با چشم های آبی افتادم. شاید روزی دختر من هم بخواهد رنگ چشم هایش را عوض کند. بنابراین تصمیم گرفتم آگاهی خود را افزایش دهم؛ زیرا پدران و مادرانی موفق ترند که یک گام از فرزندانشان جلوتر باشند.
برخی والدین اسباب بازی کودکان را صرفا برای رهایی تن و روح خود از هیاهوی آنان فراهم می کنند و چندان توجهی به میزان اثرگذاری آنچه اسباب بازی نامیده می شوند، ندارند، در حالی که کودکان در بازی هایشان تفکر، تعامل با محیط، روابط اجتماعی و درس های زندگی را یاد می گیرند و با آن تجربیات بزرگ می شوند. تأثیری که اسباب بازی بر ذهن کودک می گذارد، حتی در جهان بینی او مؤثر است. عروسک ها خصوصاً در دنیای دختر بچه ها گاهی فراتر از یک دوست عمل کرده و بچه ها با آنها هم ذات پنداری می کنند، به طوری که همواره بین کودکان و عروسک ها ارتباط تنگاتنگ و عمیقی برقرار بوده است. همان طوری که یک اسباب بازی مناسب زمینه رشد و شکوفایی آنها را فراهم می سازد یک اسباب بازی نامناسب تأثیرات منفی و زیان باری را بر روی کودکان خواهد داشت. اکنون در میان عروسک دختر بچه ها «باربی» یکه تازی می کند.
آمار نوزادان و فرهنگ خانواده هایشان را داریم
این جمله «براندا آندولینا» بازاریاب کمپانی متل تولید کننده باربی، تکان دهنده است: «ما همواره به دقت آمار نوزادان متولد شده را بررسی می کنیم و ترکیب والدین و فرهنگ و زبان آنها را کاملا در نظر می گیریم».
باربی برگرفته از شخصیت یک زن ولگرد آلمانی به نام لی لی است. کمپانی متل در سال 1959 . م امتیاز عروسک لی لی را که یک قطعه کلکسیونی بود و فقط به بزرگسالان به ویژه کلکسیونرهای اسباب بازی فروخته می شد، خرید و پس از تغییراتی صورت بندی آن را با نژاد آنگلوساکسونی همانند کرد که به باربی لقب گرفت. باربی اسم خلاصه شده باربارا دختر کوچک کمپانی متل یعنی آقای هندلر است.
باربی نماد یک زن 20-19 ساله با پاهای بلند و فیزیک بدنی لاغر و نمایشگر یک قد 195 سانتی، موهای بور و چشمان آبی، گردن باریک، گونه برآمده، دماغ و دهان کوچک، پوست روشن و چهره ای شاداب است.
باربی در طول 40 سال گذشته بیش از 500 بار در نقش های متفاوت عرضه شده. از جمله به شکل معلم، دندان پزشک، خلبان، افسر پلیس، ژیمناست، باغبان، گدا و ... ساخته شده تا پاسخگوی علایق و سلایق مختلف باشد.
قیمت هر عروسک باربی اصل کمپانی که در ابتدا تنها 3 دلار بود، اکنون در برخی مدل ها به 4500 دلار رسیده است.

عروسک های دینی و قومی

برای نفوذ این مهمان ناخوانده در میان تمام اقوام و ملیت ها، باربی رنگ پوست و چهره اش را با حفظ همان استیل بدنی تغییر داد. مثلاً عروسک دو رگه آفریقایی - آمریکایی برای کودکان سیاه پوست در آمریکا و آفریقا معروف به باربی سیاهان به نام «کریستین» توسط کمپانی متل به بازار آمد. در سال 1988.م «ترزا»ی آمریکای لاتین متولد شد و در سال 1990.م «کی یرا» معروف به باربی ژاپنی ها و چینی ها روانه بازار شد.
باید در میان مسلمانان که در حدود یک پنجم جمعیت جهان را تشکیل می دهند نیز رخنه کرد. پس باید عروسک های محجبه و جذابی تولید شود تا اسباب بازی دختران مسلمان و الگوی مخفی شان شود.
فیولا عروسکی که یک روسری به سر و لباسی تمام قد به تن دارد، همراه با جانماز صورتی رنگش برای اولین بار در سال 2003 وارد بازار سوریه شد و با استقبال خانواده های عرب روبه رو شد.

فیولا، باربی با حجاب

اخیرا در کشورهای عربی خاورمیانه عروسکی به نام «فیولا» یا «فولا» (1) که تولید همان کمپانی متل است ، فروش قابل توجهی داشته است . فیولا عروسکی است که چشمان سیاه دارد و از فیزیکی مانند فیزیک باربی منتها با کمی تفاوت برخوردار است . اما تفاوت اصلی آن در محجبه بودن این عروسک است .
فیولا عروسکی که یک روسری به سر و لباسی تمام قد به تن دارد ، همراه با جانماز صورتی رنگش برای اولین بار در سال 2003 وارد بازار سوریه شد و با استقبال خانواده های عرب روبه رو شد .
فیولا اکنون با انواع مانتو و روسری های زیبا و ظریف به بازار عرضه می شود. برای بازار مصر علاوه بر انبوه پوشش های اصلی این عروسک، لباس های غربی همچون شلوار جین و مدل های روز کشور مصر مانند روسری های رنگارنگ در کمد لباس فیولا گنجانده شده است.

باربی انتحاری

باربی این بار در نقش سیاسی ظاهر شده و می کوشد با تمسخر ارزش های والای اسلامی، شهادت طلبی را به مثابه امری غیرمنطقی و منفور جلوه دهد. باربی انتحاری و شهادت طلب که پس از فریاد الله اکبر با فشردن ضامن کمربند انفجاریش منفجر می شود و سپس با صدای بلندی شروع به خندیدن می کند، به طور غیر مستقیم تلاش می کند تا فرهنگ شهادت طلبی را در میان کودکان به تمسخر گیرد.
در اوت 2004.م مدیران شرکت متل در حرکتی نه چندان عجیب از عرضه باربی انتحاری به بازار جلوگیری کردند. به گفته «جون کابرینی» مدیر شرکت متل «عرضه چنین محصولی مطمئناً جنجال سیاسی به دنبال خواهد داشت و شرکت متل هیچ علاقه ای به درگیر شدن در این مسائل ندارد».

تأثیرات مخرب باربی

بلوغ زودرس

وجود چند دست لباس در کنار عروسک و امکان تعویض لباس ها این انگیزه را در کودک تقویت می کند که به تعویض حتی لباس های زیر عروسک اقدام نماید و به تعبیر برخی فعالان ضد باربی: «آموزگار سکس است، در حالی که توان عشق آفرینی ندارد».

سوء تغذیه

اگر چه فرم بدنی باربی به گونه ای طراحی شده که بعید به نظر می رسد هیچ زنی بتواند با ویژگی های فیزیکی آن به حیات خویش ادامه دهد، اما در اثر تبلیغات، بسیاری از زنان و دختران به باربی شدن روی آورده اند، به طوری که در دام بیماری های سوء تغذیه گرفتار شده اند.

مصرف گرایی و تجمل

لباس های ظریف، خوش رنگ و خوش دوخت باربی، عریان گرایی، اشراف گرایی و مصرف گرایی را با زرق و برق خیره کننده خود به ارمغان آورده که حاصل دست بزرگ ترین طراحان لباس دنیاست.
جالب است بدانید که اگر باربی زنده می شد، قدش 195 سانتی متر، گردنی دو برابر بلندتر از گردن یک انسان نرمال، سایزش 33-29 و 46 کیلوگرم وزن داشت. آناتومی باربی قادر به راه رفتن نیست و بایستی چهار دست و پا راه برود. آمارها نشان می دهد که متوسط قد و وزن زن آمریکایی به ترتیب 163 سانتی متر و 66 کیلوگرم است.

عروسکی برای بزرگ تر ها

امروزه بزرگسالان هم اسیر عروسک هایی با طرح پدر بزرگ و مادربزرگ شده اند؛ عروسک هایی که علاوه بر طراحان، خوانندگان و موسیقی دانان هم روی آنها کار کرده اند و شعرها و موسیقی های قدیمی کوبایی، اسپانیایی، کلمبیایی، مکزیکی و بسیاری از کشورها را روی آن گذاشته اند. 
خوب است بدانید که بیشتر خریداران، بزرگسالان و حتی قدیمی ترها هستند نه بچه ها؛ یعنی دیگر پدربزرگ ها و مادربزرگ ها هم عروسک باز شده اند.

برتز نسلی جدید

مدل اصل برتز (2) یک عروسک 29 سانتی متری با مجموعه ای از لباس ها و وسایل متنوع است که چینی ها آن را تحت لیسانس شرکت آمریکایی M.G.I می سازند.
عروسک های برتز خیلی هم بلوند و چشم آبی نیستند، بلکه بر اساس الگوهای چند فرهنگی و جمعیت های غالب طراحی شده اند و بیش از 300 مدل دارد. علاوه بر برتزهای دخترانه و پسرانه، برتزهای نوزاد هم به بازار عرضه شده اند که فقط یک پوشک به پا دارند.
برتز صدای خیلی ها را درآورده، به طوری که یک مقاله بسیار تند و اعتراضی در سایت رسمی مایکروسافت با عنوان «آیا عروسک های برتز بیش از حد عریان نیستند؟» از تولید این عروسک ها برای کودکان ابراز نارضایتی کرده و آثار مخرب آن را در آینده گوشزد کرده است و حتی خواستار برخورد با آن شده؛ چرا که در بزرگسالان هم تأثیر مخربی دارد.
پایه گذاران مؤسسه مبارزه با تبلیغات آزار کودکان معتقدند: «این عروسک ها دختران را تشویق می کند تا به خودشان به عنوان یک کالای جنسی که قدرتش در پوشیدن لباس های تحریک کننده است، نگاه کنند.»

لطفا کمی کنار بروید!

رزانه(3) محصول جدیدی از یک مسلمان مقیم امریکاست که در تمام مدل های خویش از شیوه لباس پوشیدن زنان و دختران مسلمان تقلید کرده و همواره روسری به سر دارد. رزانه در زبان عربی به معنای بردباری است و اندام یک کودک یازده دوازده ساله را دارد که در سه نوع به بازار عرضه شده است: سفید پوست با موهای طلایی، سبزه با موهای مشکی و سیاه پوست با موهای مشکی.
آقای سعاده که شرکت تولید کننده رزانه یعنی Noor Art را به کمک همسرش و چند سرمایه گذار دیگر راه اندازی کرده، معتقد است: «این عروسک هم جای خالی چنین عروسک هایی را در بازار پر کرده و هم به دختران مسلمان چیزی را عرضه می کند که بتوانند با آن ارتباط برقرار کنند. عروسک این پیام را ارائه می دهد که آنچه در درون شماست، اهمیت دارد نه آن گونه که به نظر می رسید و زیبایی واقعی از آن روح شماست.»
گفته می شود عروسک رزانه تقلیدی از عروسک های دارا و سارای ایرانی است که برای جلب توجه دختران مسلمان ساخته شده و با اینکه جذابیت ها و زیبایی های باربی را ندارد توانسته مخاطبان زیادی را جذب کند و برخی نیز معتقدند ساخت و فروش عروسک هایی چون رزانه، خوردن نان از قبَل ارزش های اسلامی است.

دارا و سارا، عروسک های ملی

آشنایی کودکان با فرهنگ، تمدن، مذهب، لباس و حالت چهره اقوام مختلف، یکی از راه های شناساندن فرهنگ ایرانی به کودکان است و این امر جز با قرار گرفتن آنها در قالب و وسایل بازی فراهم نمی شود.
پس از بررسی های مختلف درباره اثرات و آسیب های استفاده از انواع اسباب بازی های خارجی که هیچ تشابهی با فرهنگ ما ندارند، تصمیم به ساخت و طراحی عروسک های دارا و سارا گرفته شد.
«راس پیتر» در سایت آسیا تایمز می نویسد: «چه کسی می توانست پیش بینی کند که این عروسک های چشم قهوه ای گام بعدی ایران برای صدور انقلاب باشد.... گر چه این اولین جنگ نیست، ولی شاید مهم ترین آن باشد؛ چون گویا سارای ایرانی به همراه برادرش دارا سخت امپراتوری باربی پلاستیکی را به خطر انداخته اند».
این دو عروسک که گفته شده مدلی از دو کودک 8 ساله کاملاً ایرانی و اسلامی اند، حجابشان کامل است و لباس محلی به تن دارند.
ولی اینکه چه شد که دارا و سارا نتوانستند آن طور که باید جای خود را در دل کودکان ایرانی باز کنند، چیزی است که باید درباره آن تأمل شود. بزرگ ترین دلیل این بی رغبتی، گرانی و قیمت بالای عروسک هاست، به طوری که خانواده ها ترجیح می دهند باربی بخرند، ولی دارا و سارای ایرانی را نخرند.
دلیل دیگر اینکه لباس هایی که بر تن دارا و سارا دیده می شود، از زندگی معمولی ما ایرانی ها دور است، در صورتی که بر تن عروسک های باربی، لباس هایی دیده می شود که در غرب رایج است و اصلاً جزء فرهنگ آنها است. در ایران به ندرت کسانی را پیدا می کنیم که در زندگی روزانه شان، لباس های محلی به تن کنند و با آن به سر کار و بیرون بروند. انعطاف کم و قدرت حرکت پایین آنها و نیز عدم امکان تغییر مد آنها از دلایل دیگر برای کم ربایی این عروسک هاست.
در پایان باید گفت وقتی در و دیوار اتاق کودکانمان پر می شود از عکس های شرک، سرویس خواب کودکانمان مدل برتز به خود گرفته و لوازم التحریرش مدل باربی می شود، بهترین ابزار برای دور کردن تدریجی او از فرهنگ خودی و تحریک پذیری او در سال های جوانی علیه فرهنگ و باورهای ملی و دینی کشورمان فراهم شده است.
اگر روزی دختری را دیدید که با یک روسری که نه موهای جلو و نه پشت سر را پوشانده و مانتوی تنگ و شلوار کوتاه، جلوتر از مادری که ساده و بی آلایش چادر به دندان گرفته، راه می رود، همه چیز را نگذارید به حساب جوانی و جاهلی دختر؛ حسابی هم برای غفلت و بی توجهی پدر و مادر باز کنید.