روانشناسی رنگ در لباس های فرم کودکان

 چند سالی است شکل طرح و رنگ لباس دانش آموزان برخی از مشکلات خرید لباس مناسب مدرسه را از دوش والدین برداشته است. امروز اکثر مدارس کشور از لباس های فرم با رنگ های یکسان برای دانش آموزان استفاده می کنند. این در حالی است که این مسئله موافق و مخالفانی هم دارد.
از دیدگاه روانشناسان متعدد این یکسانی رنگ لباس مدارس می تواند برای دانش آموزان هم مضر و هم مفید باشد. آنها دلایل و نظریات متعددی در این باب ابراز می کنند.
    
 تاثیرات روانی رنگ ها

ساختار روانی کودک معمولاً همراه با شادی و تفکرات ساده است و مسائلی از قبیل کدورت و انتقام در آنها به صورت مقطعی رخ می دهد. بنابراین انتخاب های آنها همواره نشات گرفته از همین نوع نگاه آنان به محیط است. از این رو توصیه می شود برای کودکان لباس هایی انتخاب شود که نوع نگاه و سلیقه آنان را تامین کند.

دکتر حسین داداش زاده، روانشناس بالینی و دانشیار دانشگاه علوم پزشکی تبریز درباره تاثیرات روانی رنگ ها روی افراد می گوید: شادی و شاد زیستن نشانه اصلی زندگی کودکان است و اگر نوع انتخاب ها از جمله نوع پوشش و رنگ آن برای کودکان مطابق با روحیه شان نباشد آنها را در آینده دچار مشکلاتی خواهد کرد.
بنابراین کودکان رنگ های شاد و رنگ هایی را که در آن فضای روانی خوبی داشته باشد را بیشتر دوست دارند. مسئله مهم دیگر این است که آنها دنیای کودکانه خود را دارند و نگرشی که والدین به دنیا و زندگی دارند با نگرش کودکان تفاوت دارد.

حجت الاسلام والمسلمین علی محمد عبداللهی، کارشناس اسلامی ادامه می دهد: رنگ لباس به عنوان عاملی در تکامل شخصیت افراد مطرح می شود.
مدرسه اولین مکان رسمی است که دانش آموزان وارد آن محیط می شوند و یکسری تجربیات را می آموزند. همسانی رنگ لباس آنها در یک کلاس قانون پذیری، تبعیت پذیری و اجتماعی شدن را در کودکان پرورش می دهد.
 انسان، رنگ و طبیعت به طور مداوم در تعامل با یکدیگر هستند و دین مبین اسلام به پوشش افراد و نحوه انتخاب رنگ لباس توصیه های فراوانی کرده است.

 این کارشناس اسلامی می افزاید: باوجود اینکه دانش آموزان در طبقات اجتماعی، اعتقادی و فرهنگی مختلفی هستند سادگی و برابری را درک می کنند و هنگامی که آنها خود را در برابر با افراد دیگر ببینند ارتباط گیری اجتماعی شان آسان تر می شود.
 دین اسلام توصیه کرده است اگر افراد به صورت طولانی و در درازمدت از لباس هایی به رنگ سیاه، خاکستری و قهوه ای استفاده کنند با گذشت زمان برای آنها کسالت های روحی و روانی به همراه می آورد و یا ممکن است این اختلالات را در افراد تشدید کند. در روایات اسلامی استفاده از رنگ های تیره مکروه است و توصیه شده افراد از لباس هایی با رنگ های روشن استفاده کنند مگر در شرایط خاصی مانند عزاداری و سوگواری.

وی معتقد است: رنگ های آبی، سبز، خاکستری تعدیل کننده نیازهای روحی و روانی افراد بوده و در نهایت تامین کننده سلامت جسم و تعادل و روح افراد هستند. در دین اسلام همچنین برای پوشش فرزندان به رنگ سفید تاکید فراوان شده است.

به گفته دکتر داداش زاده، روانشناس بالینی، رنگ ها هر یک سمبل و یا نماد، حالت، مشخصه و یا وضعیتی خاص هستند و بعضی از آنها در فرهنگ های گوناگون معانی خاص دارند و هر یک از این نماد بیانگر اقتدار و احترام به حساب می آید. رنگ لباس فرم دانش آموزان در مدارس بسته به اثرات روانشناختی رنگ ها و نمادهایی که رنگ ها با خود دارند، انتخاب می شوند.

 تفاوت رنگ لباس در دختران و پسران

 در آموزش رسمی کشور ما، رنگ لباس دانش آموزان به انتخاب مسئولان مدارس صورت می گیرد و انتخاب رنگ لباس فرم در دانش آموزان دختر و پسر متفاوت است. زیرا ظرافت و ویژگی های روحی و روانی دختران با پسران فرق دارد.
 دکتر حسین داداش زاده می گوید: «دانش آموزان دختر بیشتر رنگ صورتی را انتخاب می کنند و از همان ظرافت های روانشناسی برای پذیرفتن رنگ لباس استفاده می کنند اما دانش آموزان پسر نوع ساختار روانی شان فرق می کند و به همین دلیل رنگ های آبی تیره، سبز تیره را در پوشش انتخاب می کنند.
 انتخاب درست در رنگ پوشش دانش آموز می تواند شخصیت و اعتماد به نفس آنها را تقویت کند و بهتر است با دانش آموزان درباره رنگ لباس فرم مدرسه از آنها نظرخواهی کرد و به نظر و عقیده شان اهمیت داد.
همچنین توصیه می شود برای دانش آموز لباسی مناسب انتخاب شود که با پوشیدن آن لباس ها احساس حقارت نکند.رنگ لباس فرم بر اعصاب، حواس و توجه دانش آموز تاثیرگذار است.

وی معتقد است: استفاده از برخی رنگ ها مانند رنگ صورتی در مقطع دبستان برای دختران مناسب نبوده و بهتر است از دسته رنگ هایی باشد که در شکل گیری حس مسئولیت پذیری و هویت کودک موثر باشد.

دکتر میترا غلامی، دانشیار دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی ایران ادامه می دهد: تفاوت رنگ لباس بین دختران و پسران یک تفاوت سلیقه ای نیست و بیشتر جنبه های ساختاری دارد زیرا در دانش آموزان پسر اعتماد به نفس شکل گرفته بیشتر به رفتار، قدرت، موفقیت ها و توانمندی های آنها بستگی داشته و همچنین به دلیل این که کودکان در سنین مدرسه نیاز به تحرک و جست و خیز بیشتری دارند، نباید پوشش آنها از رنگ های نامناسب انتخاب شود.
همچنین لباس هایی که دانش آموزان را از همسالان خود متمایز می کند و موجب جدایی آنها از جمع می شود موردپسند نیست.
به گفته حجت الاسلام والمسلمین علی محمد عبداللهی کارشناس اسلامی رنگ لباس در تخیلات و حالات روانی کودکان و نوجوانان نقش بسزایی دارد و همچنین استفاده هر کدام از رنگ ها برای دانش آموزان دختر و پسر می تواند وسیله شادی، غم، ترس، لذت و دوست داشتن و انتقام در آنها شود.

دکتر داداش زاده روان شناس ادامه می دهد: دانش آموزان دختر به دلیل ویژگی درون گرایی و فردگرایی شان توجه خاصی به رنگ های سرد دارند و با آن از نظر بعد شخصیتی شان عمق بیشتری پیدا کرده و اطمینان و امنیت درونی بیشتری در خود احساس می کنند.

در صورتی که دانش آموزان پسر رنگ های دسته گرم را ترجیح می دهند زیرا این رنگ ها هیجان بالایی به آنها می دهد.
وی می افزاید: «اولین مرحله یادگیری در دانش آموز دریافت داده های محیطی توسط گیرنده های حسی است.»
همچنین انتخاب رنگ لباس فرم مدارس موجب افزایش داده های انتقال یافته به مغز دانش آموز شده و درنتیجه قدرت ادراک مغز افراد افزایش پیدا می کند.

رعایت بهداشت فردی

 دکتر میترا غلامی، دانشیار دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی ایران درباره رعایت بهداشت فردی دانش آموز و سلامت آنها می گوید: بهتر است لباس فرم دانش آموزان از رنگ های روشن تهیه شود.
 زیرا در لباس های به رنگ روشن آلودگی به وضوح مشخص شده و به دلیل این که رنگ های روشن گریزاننده میکروب ها و نشانه پاکی به حساب می آیند دانش آموز به محض دیدن آلودگی و کثیفی لباس فرم، ناچار می شود لباس ها را حداقل هفته ای یک بار شست وشو کند. همچنین درباره بهداشت مقنعه دختران توصیه می شود حداقل هفته ای دو الی سه مرتبه آن را شسته و یا چند ماه یکبار مقنعه ها را تعویض کنند.
 مسئله مهم دیگری که باید به آن توجه ویژه ای داشت تاثیر نور خورشید در لباس های تیره است. این لباس ها اشعه خورشید را خوب منعکس نکرده و ابتلای دانش آموزان دختر را به بیماری های قارچی و ... نیز افزایش می دهد. زیرا پوست سر در اثر گرم شدن، زمینه را برای رشد این حشرات فراهم می کند و این مسئله برای دختران در مقطع دبستان بسیار خطرناک است.
 بنابراین در رعایت بهداشت فردی به دانش آموزان توصیه می شود لباسها، مقنعه، حوله و لوازم شخصی شان را با آب داغ شسته و اتوکردن لباس ها امری ضروری است.
 اما اگر این مسائل رفع نشود دانش آموزان یک کلاس به دلیل ارتباط های نزدیکی که با یکدیگر دارند ممکن است این بیماری ها را به دیگران انتقال دهند و درصد این قبیل بیماری ها در مدارس افزایش پیدا کند.
 توصیه می شود این موضوع توسط کارشناسان بهداشت مدارس مورد توجه قرارگیرد و دانش آموزان را برای رعایت بهداشت فردی شان به روش های سمعی و بصری آگاه کنند و به کودکان در مقطع دبستان بیاموزند که به صورت درست و کامل دستهایشان را بشویند.