اگر بخواهید تشویق شما اثر داشته باشد، باید شرایط ذیل را در آن رعایت کنید :
1- باسن فر زند تناسب داشته باشد؛ برای مثال، نوازش، بوسیدن و در آغوش گرفتن برای خردسالان، و تشویق گفتاری و رفع نیازهای مادی برای نوجوانان مناسب تر است؛ البته نوجوانان نیز به تماس فیزیکی (نوازش، بوسیدن، و در آغوش گرفتن) نیاز دارند.
2- به اندازة رفتار و میزان پیشرفت فرزند باشد. تشویق های بزرگ برای پیشرفت های جزئی، راه را برای پیشرفت های بزرگ تر می بندد و دیگر وسیله ای برای تشویق باقی نمی ماند
3- واقعی باشد. تشویق فرزندی که هوش بهر پایینی دارد، جملة «تو از هوش سرشاری بهره مندی»، درست نیست؛ زیرا خود از وضعیت هوشی خود آگاه است و والدینی را که این گونه تشویق می کنند یا کودن یا دروغگو می پندارد.
4- مستقیم باشد. به فرزندتان مستقیم بگویید : «از کاری که کردی خوشحالم». به همسرتان نگویید : «از کاری که فرزندمان کرد، خوشحالم.»
5- تشویق در حضور دیگران، به ویژه در مورد کودکان معجره می کند. در مورد نوجوانان باید اندک و بسیار حساب شده (طبیعی و به مناسبت) باشد؛ برخی نوجوانان از تعریف ها و تمجیدهای والدین از آن ها در حضور دیگران خرسند نمی شوند.
6- تشویق ها باید جزئی و مصداقی باشد، نه کلی؛ برای مثال، «تو کارت را خوب انجام می‌دهی» یا «آفرین عزیزم» کلی است. بهتر است بگویید : «از این که اتاقت را مرتب کردی» یا «از این که تکالیفت را به موقع انجام دادی»، خوشحالم.
7- تشویق باید به صورت قدردانی یا وصفی باشد، نه ارزیابی. تشویق قدردانی یا وصفی آن است که «رفتار» فرزند تحسین می شود (کاری که کردی، خوب بود. از این که راست گفتی ممنونم و ...)؛ اما در تشویق ارزیابی، «خود فرزند» ستوده می شود (تو بی نظیری، تو خوبی، تو قهرمانی، تو راستگویی، تو مسؤولیت پذیری و ...).
تشویق ارزیابی، جلو پیشرفت فرزند را می گیرد. علی در میدان بسکتبال توپی را به زیبایی داخل سبد انداخت و مربی به او گفت : تو قهرمان بسکتبالی. از همان لحظه، علی به بهانة دل درد، میدان را ترک کرد و دیگر سراغ بسکتبال نرفت تا مقام قهرمانی! را از دست ندهد.
تشویق ارزیابی، عجب و غرور می آورد و افزون بر آن، فرزند را دچار اضطراب می کند. احمد، در مقابل پرسش پدر راست گفته و پدر او را با جملة «تو راستگویی» تشویق می کند و از آن لحظه به بعد، اضطراب تمام وجود احمد را فرار می گیرد؛ زیرا پیش تر به پدر دروغ گفته و نگران است که نکند دروغش آشکار شود و تشویق پدر (تو راستگویی) از بین برود.
برگرفته از سخنان استاد دهنوی
