حدود 5 درصد (و بنا پژوهش های دیگر، 2 و 10 درصد) از شب ادراری های کودکان به علت مشکلات جسمی و ضایعات عضوی است که پیش از هر گونه بررسی، باید این مشکلات احتمالی رد، و از نبودن مشکل عضوی اطمینان حاصل شود.
مهم ترین نشانه این نوع شب ادراری این است که هیچ شبی ترک نمی شود. گاهی ممکن است علل پزشکی و غیر پزشکی با هم وجود داشته باشند که نباید از این علل چند گانه غفلت کرد.
مهم ترین و شایع ترین علت جسمی شب ادراری کودکان، عفونت مجرای ادرار است که در دختران زیر 5 سال بیشتر دیده می شود و علت عفونت، سرایت میکروب از مقعد به مجاری ادرار به جهت شست و شوی دختر از جلو به عقب است. علت دیگر ابتلای افزون تر دختران از پسران، کوتاه تر بودن «میزراه» (مجرای ادرار) آنان در مقایسه با پسران است.
در صورتی که کودک، شب ادراری نداشته یا پیش تر داشته و مدتی (6 تا 12 ماه) قطع بوده و دوباره آغاز شده است نیز احتمال عفونت مجرای ادرار زیاد است.
از نشانه های دیگر این علت، احساس سوزش هنگام دفع ادرار، تکرر فزآینده دفع ادرار به میزان کم، درد در قسمت پایین کمر یا یک طرف شکم، ادرار به رنگ قرمز، صورتی یا دودی در اثر وجود خون، و تب است.
در صورت وجود چنین نشانه هایی، پس از آزمایش کامل و کشت ادرار، برای رفع مشکل، آنتی بیوتیک مناسب تجویز می شود.
علت مهم دیگر، تأخیر در رشد سامانه عصبی – عضلانی کنترل کننده دفع ادرار است که باعث ضعف عضلات مثانه (عضلات اسفنکتر) می شود و کودک نمی تواند ادرار خود را در شب کنترل کند یا این که مثانه او کوچک است.
از نشانه های این علت، آن است که کودک در طول روز، بیشتر از کودکان دیگر به دستشویی می رود.
این دو مشکل (ضعف عضلات و کوچکی مثانه) را می توان با تمرین «کشش مثانه» به تدریج از بین برد .
یکی از نشانه های علل پیشین (عفونت مجرای ادرار، ضعف عضلات و کوچکی مثانه) این است که کودک، روز ادراری هم دارد؛ یعنی در طول روز هم نمی تواند ادرار خود را کنترل کند.
عفونت مثانه یا ورم و یا سنگ مثانه هم در ردیف علل پیشین است.
علت جسمی دیگر برای شب ادراری، دیابت قندی است که باعث تکرر ادرار و گاهی سبب شب ادراری کودکانی می شود که پیش تر کنترل ادرار داشته اند.
علت دیگر پزشکی، دیابت بی مزه (دیابت انسی پید) است. علت دیابت بی مزه، اختلال هورمونی است و از ناتوانی غده هیپوفیز در ترشح هورمون ضد ادرار «ADH» ناشی می‌شود.
نشانه های دیابت بی مزه عبارتند از : دفع مکرر ادرار در شب به مقدار زیاد، کمرنگ و رقیق بودن ادرار، تشنگی بسیار، و لاغری به جهت کاهش وزن.
در صورت وجود دیابت بی مزه، متخصص، دارویی به نام «دسموپرسین» (Desmopressin) تجویز می کند که نوعی هورمون ضد ادرار مصنوعی است تا ناتوانی غده هیپوفیز درترشح این هورمون را جبران کند. این دارو به شکل اسپری بینی استفاده می‌شود و به صورت قرص نیز موجود است.
دسموپرسین در مقایسه با داروهای دیگر، عوارض کمتری دارد. احتمال تورم مجاری بینی، خونریزی بینی، سردرد، و دل درد از عوارض این دارو است. افزون بر این علل، علل پزشکی دیگری نیز احتمال دارد : ضایعات مغزی (آسیب به مرکز کنترل ادرار در مغز)، عقب ماندگی ذهنی، صرع، نارسایی کلیه ها، ضربه های وارد شده به ستون فقرات و نخاع، شکستگی لگن، کم خونی و کمبود کلسیم خون، التهاب ناحیه تناسلی و انحراف در دستگاه تناسلی که با ختنه شدن کودک حل می شود، و در موارد نادر، نقص مادر زادی در مجرای ادرار، و گاهی بیماری در بقیه دستگاه های بدن.
