با روش‌های زیر ارتباط فرزندتان را با طبیعت افزایش دهید:
- با فرزندتان پیاده‌روی کرده، از مشاهده ی گیاهان و سایر موجودات زنده لذت ببرید.
- با فرزند خود به پارک‌ها و دشت و صحرا بروید.
- از تماشای آسمان و طلوع و غروب آفتاب لذت ببرید.
- از باغ وحش و آکواریم دیدن کنید.
- به کوه نوردی و ماهی‌گیری بروید و در حیاط منزل خودتان باغبانی کنید.
- توجه به طبیعت را به فرزندتان بیاموزید.
- گاهی اوقات با فرزند خود در مکانی آرام نشسته و محو تماشای طبیعت شوید.
- رنگ‌های گوناگون طبیعت مثل قرمز، زرد، آبی، نارنجی و طیف متنوع رنگ سبز را جست‌وجو کرده، به تنوعی که دارند، توجه کنید.
- به صداهای متنوع گوش کنید. صدای پرندگان، به هم خوردن برگ درختان و حرکت آب و...
- به تماشای محل زندگی موجودات مختلف بروید: آشیانه پرندگان، کندوی زنبورها، لانه مورچه‌ها، محل زندگی ماهیان و...
- مجموعه‌ای از دانه‌های گیاهی، برگ درختان، پر پرندگان و صدف یا ماهیان را تهیه کنید.
- برای آشنا شدن با انواع پرندگان و گل‌ها از کتاب‌های راه نما استفاده کنید.
- انواع پرندگانی را که میتوانید ببینید مورد توجه قرار دهید و هر مورد را یادداشت کنید.
- از مناظر طبیعی عکس بگیرید و یا آن ها را نقاشی کنید.
- با استفاده از ذره‌بین، میکروسکوپ و یا تلسکوپ به مطالعه ی جزئی‌تر طبیعت بپردازید.
- بین خدا و طبیعت ارتباط برقرار سازید.
- به کودک توضیح بدهید که خدا، تنوع موجودات را دوست دارد. خدا طراح بزرگی است. خدا قدرت فوق العاده‌ای دارد. خدا به کوچک‌ترین ذرات نیز اهمیت می‌دهد و خدا باعظمت است.
- از فرزندتان بپرسید که هنگام مشاهده ی غروب آفتاب، جنگل، آبشار و پرندگان چه تصویری از خدا به دست می‌آورد.
- آیاتی از قرآن را بخوانید که در زمان و شرایط شما مصداق داشته باشد. مثلاً وقتی که از مشاهده ی ستارگان در حیرت فرو می‌روید، به آیاتی مراجعه کنید که درباره ی خلقت آسمان‌ها و زمین توضیح دهند.
- حتی دیدن یک فیلم از شگفتی‌های آفرینش، فرصتی برای گفت وگو درباره ی خدا و قدرت اوست.
آموزش همیشه از طریق نصیحت یا توصیه امکان‌پذیر نیست؛ گاهی از طریق طرح سؤالات مختلف و فرصت دادن به کودک برای یافتن پاسخ آن ها ممکن می‌شود. مؤثرترین و تحول آفرین‌ترین روش آموزش این است که ذهن یادگیرنده را بر تفکر، تجربه، سؤال و کشف متمرکز کنیم و صرفاً نقشی کمکی برای خود قائل باشیم. با اعتقاد به این روش، سؤالات کودکان برای ما ارزش پیدا می‌کنند و به آن ها اهمیت خواهیم داد و خود نیز با طرح سؤالات آموزنده به فرزندان‌مان آموزش می‌دهیم. اما:
- از افراط در طرح این سؤالات خودداری کنید تا فرزندتان خسته نشود.
- سؤالات را جدی طرح کنید و به فرزندتان وقت کافی بدهید تا درباره ی آن ها فکر کند و سنجیده پاسخ دهد. سؤالی که با تمام وجود پرسیده شود، شنونده را به تفکر وا می‌دارد.
- سؤالات را با متانت طرح کنید، گویی برای خود سؤال طرح می کنید، چرا که خود نیز در حال یادگیری هستید.
- انتظار نداشته باشید فرزندتان همان پاسخی را ارائه دهد که مورد نظر شماست، زیرا هر شخصی درک خاصی از یک سؤال دارد و عقاید خود را به نحو ویژه‌ای ابراز می‌کند.
- سؤالات را طوری مطرح کنید که فرزندتان با زبان و درک خودش به آن ها پاسخ دهد. از او انتظار ارائه‌ی پاسخ‌های آماده و کلیشه‌ای نداشته باشید.
- به پاسخ فرزندتان با دقت و توجه فراوان گوش دهید و در برابر نظر او جبهه‌گیری نکنید تا نوعی اعتماد و درک متقابل بین شما ایجاد شود.
- سؤالاتی طرح کنید که متناسب با سن و درک و موقعیت فرزندتان باشد.
- مهم ترین نکته در طرح سؤال این است که هدف از طرح آن-ها ارائه‌ی پاسخ‌های آماده به فرزندتان نیست بلکه وادار کردن وی به تأمل و تفکر و در نتیجه، رشد ایمان و ادراک اوست.
سعی کنید برای فرزندتان شرایطی را فراهم آورید که عادت تفکر در سکوت و تنهایی در وی پرورش یابد. پیشنهادهای زیر به شما کمک می‌کند تا شرایطی را برای آموزش فرزندتان در خصوص تفکر در آرامش و تنهایی فراهم آورید:
- زمان و مکان ثابتی را برای تفکر در خلوت و آرامش تعیین کنید. اوقات نماز زمان منظم و مناسبی برای خلوت کردن با خود و خدا است.
- تفکر در تنهایی را به فعالیتی خانوادگی تبدیل کنید.
- روش تفکر در اوقات تنهایی، باید متناسب با سن و علائق فرزندتان باشد.
- شاید بهترین روش برای بچه‌های چهار تا پنج ساله این است که آن ها را با اسباب‌بازی‌های شان تنها بگذارید تا با آن ها ارتباط برقرار کنند. میتوانید داستانی برای آن ها تعریف کنید، کتابی را برای نقاشی کردن در اختیارشان قرار دهید و یا او را با نوار قصه ی مناسبی تنها بگذارید تا خودش به آن گوش کند.
- وقتی که فرزندتان قادر به نوشتن شد، حتی اگر انشای خوبی ندارد یا کلمات را اشتباه می‌نویسد، یکی از مفیدترین کارها این است که از او بخواهید تا درباره‌ی فعالیت‌های روزانه‌اش یادداشتی تهیه کرده، دفتر خاطراتی برای خود درست کند. به او توضیح دهید که در دفتر خاطرات باید داستان خودش را بنویسد. او می‌تواند احساساتش را درباره ی روی دادهای زندگی‌اش و چیزهایی را که به نظر او مهم بوده و ارزش به یاد ماندن دارند، در این دفتر بنویسد.بچه‌های بزرگ تر را تشویق کنید که از خلاصه‌نویسی اجتناب کرده و جزئیات بیشتری را در یادداشت‌های خودشان توضیح دهند. از آن ها بخواهید که در نوشته‌های شان صادق بوده، مطمئن باشند که بدون اجازه ی آن ها هرگز نوشته‌های شان را نخواهید خواند. به این قول خود، حتی در غیاب فرزندتان وفادار باشید.
- علاوه بر تشویق فرزندتان به تهیه ی یادداشت روزانه، کتاب‌هایی در اختیار او قرار دهید تا مطالعه کند و وسایلی برای او تهیه کنید تا به کارهای هنری بپردازد.
از توصیه‌های مهم اسلام، اهتمام به عبادت3 و سفارش اعضای خانواده به آن است. در مرحله‌ی اول، فرد باید خود به رفتارهای عبادی اهتمام ورزد تا الگویی مناسب برای سایر اعضا باشد. در متون دینی آمده است که فرزندان خود را در هفت سالگی به نماز سفارش کنید.4 این سفارش می‌تواند به شیوه‌های گوناگونی اجرا شود که برخی از آن ها مانند روش الگوگیری، تأثیرگذارتر خواهد بود.5
بر این اساس و در راستای معنوی سازی زندگی روزمره ی خود، اوقات ثابتی را به عبادت خانوادگی اختصاص دهید. از طریق عبادت دسته‌جمعی میتوانید فرزندتان را با درک خود از خدا آشنا ساخته، او را در ارزش‌ها، امیدها و ناامیدی‌ها، سؤال‌ها و پاسخ‌ها و توانایی‌های معنوی خود مشارکت دهید. در این اوقات میتوانید تکیه گاه های معنوی خود و منابعی را که به شما قدرت می‌دهند به او نشان دهید.میتوانید در محیط خانواده به صورت جماعت، نماز بخوانید.
اگر فرصت یا امکان برپایی نماز جماعت روزانه را در منزل ندارید، لااقل میتوانید در اوقاتی مثل سر سفره‌ی غذا، به شکرگزاری دسته‌جمعی بپردازید. شما میتوانید مراسم و سال گردهایی را که به مناسبت‌های مختلف برگزار می‌کنید، به ایامی برای تفکر و اندیشیدن تبدیل کنید.عبادت یا فعالیت معنوی دسته‌جمعی اعضای یک خانواده، تأثیر پای داری در رشد معنوی کودکان دارد. این نوع فعالیت‌ها موجب می‌شوند تا محیط خانه به مکانی معنوی و مقدس تبدیل شود.
