چگونگی نقض حقوق کودکان، در نقاط مختلف جهان متفاوت است. در کشورهای در حال توسعه، کودکان، بیشتر با فقر و پی آمدهای ناشی از آن مانند سوءتغذیه، کمبود امکانات بهداشتی، درمانی و تحصیلی درگیرند. در حالی که در کشورهای توسعه یافته، مشکلات اخلاقی و ضعف بنیاد خانواده گریبان گیر کودکان است. خوشبختانه در کشورهای مسلمان، به سبب وجود استحکام در بنیاد خانواده و گرایش های دینی و اعتقادی و آشنایی بیشتر با احکام اسلامی، وضعیت حقوقی کودکان جایگاه نسبی مناسب تری دارد. بنابراین، بهتر است دیدگاه دین اسلام درباره حقوق کودک را بررسی کنیم و دستورهای پیشرفته آن را در این زمینه در نظر بگیریم و البته هیچ مکتب و آیینی به اندازه دین مقدس اسلام، به حقوق کودکان توجه نکرده و سفارش های لازم را نداده است.
سزاوارترین افراد به رعایت حقوق کودک، پدر و مادر هستند؛ زیرا آنها دل سوزترین افراد در حق او هستند.
اسلام با آمدن خود، در قالب تعبیرهای زیبا در این باره، نه تنها مردم را از عادت های زشت باز داشت، ارزش کودکان را در جامعه افزایش داد و از پدران و مادران خواست که به بهانه های واهی فرزندان خود را نکشند و با آنها دل سوز باشند، آنجا که در قرآن آمده است:
و از بیم تنگ دستی فرزندان خود را نکشید، ماییم که به آنها و شما روزی می بخشیم. آری، کشتن آنان همواره خطایی بزرگ است». (اسراء،: ۳۱)
همچنین رسول خدا صلی الله علیه و آله می فرماید: «از ما نیست، کسی که به خردسالان رحم نکند».
جالب اینکه این حمایت ها از حقوق کودکان، زمانی مطرح شده که هیچ نهاد، سازمان یا کنوانسیون بین المللی برای دفاع از حقوق کودکان وجود نداشته است. اسلام با در نظر گرفتن همه نیازهای اولیه جسمی، روحی و روانی کودکان و دفاع از آن، زمینه را برای رشد و پیشرفت آنان در همه جنبه ها فراهم آورده است.
در اسلام، بنا به فرموده رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله : «هیچ کاری بهتر از سیر کردن شکم گرسنه نیست» و اگر این شکم گرسنه از آنِ فرزندان و کودکان او باشد، از وظایف و حقوق اوست، چنان که رسول خدا صلی الله علیه و آله می فرماید: «از حقوق فرزند بر پدر، آن است که جز غذای پاک و خوب به او ندهد».
جسم سالم بر سلامت روح تأثیرگذار است و تغذیه مناسب بر سلامت جسم. بنابراین، رسیدگی به وضع تغذیه کودکان، به شکل غیرمستقیم، سامان دادن به روح و روان او نیز به شمار می رود.
اسلام، حتی آموزش بازی ها و ورزش هایی مانند سوارکاری، شنا و تیراندازی به فرزندان را از وظایف والدین می داند. در این زمینه، رسول خدا صلی الله علیه و آله می فرماید: «حق فرزند بر پدر آن است که نوشتن، شنا کردن و تیراندازی را به او بیاموزد».
خشونت نسبت به کودک با عزتمندی او ناسازگار است، به همین دلیل، در اسلام ـ تا حد ممکن و جز از سر ناچاری ـ از تنبیه جسمانی کودک پرهیز داده شده است.
کودکان ما در جامعه حق بازی کردن، شادی کردن و کودکانه رفتار کردن دارند و والدین نباید انتظار داشته باشند که کودکان مثل بزرگترها فکر کنند، رفتار کنند و عمل کنند. بنابراین درک دنیای کودکانه بچه ها مهم است. این در حالی است که متاسفانه جامعه ما در حال حاضر به علت آسیب های اجتماعی، ناهنجاری های موجود و مشکلات اقتصادی ظلم و ستم مضاعفی در حق کودکان صورت می گیرد.
ارتقای سواد رسانه ای والدین به ویژه مادران به عنوان افرادی که نقش اولیه در تربیت فرزندان دارند بسیار مهم است و والدین باید استفاده صحیح از وسایل ارتباط جمعی و فناوری های نوین ارتباطی را به فرزندان خود بیاموزند.
