حتما تا بحال خیلی از کودکان را دیده ایم که با بزرگترها چشم تو چشم می شوند، ولی سلام نمی کنند. این سلام نکردن از دو حال خارج نیست، یا آن شخص رو دوست ندارند و یا اصلا با واژه «سلام» انس ندارند و به عنوان ارزش برای آن ها جا نیفتاده است.
۱- سلام به معنای صلح و دوستی است. وقتی ما به کسی سلام می کنیم یعنی اینکه من با تو دوست هستم.
۲- سلام کردن یکی از راه های ابراز محبت می باشد.
کودکان نیز مانند بزرگترها به بعضی ها دوست ندارند سلام کنند برای این موضوع بهتر است که در دل کودکان ایجاد محبت بیشتر کنیم و فرصت دهیم که کودکان نسبت به آن ها علاقه مند شوند و سلام کنند.
زمان شروع آموزش!؟
آموزش آداب (سلام کردن، مودبانه سخن گفتن، احترام گذاشتن، خداحافظی کردن، درست نشستن، درست غذا خوردن، رعایت نظافت که شامل شستن دست ها پیش و پس از غذا، مسواک کردن ) نخستین آموزش هایی است که از سن هیجده ماهگی می توانیم آن را شروع کنیم.
مطابق با سخن پیامبر گرامی اسلام که می فرمایند: «فرزندت را تا ۷ سال رها کن و بگذار پادشاهی کند.» متوجه می شویم که سنین زیر ۷ سال، سنین آموزش های رسمی و کلاسیک نیست، پس لزومی ندارد او را مجبور به این کار کنید و یا حتی بعد از سلام نکردن با او قهر کنید و یا فرزندتان را با هم سن و سال هایش مقایسه کنید. بهترین کار این است که این آموزش ها را (در قالب بازی، شعر، سرود و قصه) به او بیاموزید.
۱) کودکان بیشتر از رفتار ما می آموزند تا از گفتار ما؛ پس با عمل خود، رفتار درست را به او بیاموزید.
مواقعی که وارد جمع می شوید با صدای بلند و خوش رویی به دیگران سلام کنید و کودکتان را به این کار تشویق کنید. همچنین در مواقعی که هرچند اندک، کودک سلام می کند او را مورد توجه قرار دهید. از شرمنده کردن کودک جلوی جمع به خاطر سلام نکردن خودداری کنید. به تدریج با افزایش این رفتار و توجه و حمایت بیشتر دیگران به خاطر این رفتار پسندیده انگیزه ی بیشتری برای سلام کردن در وی ایجاد می شود. اما در نظر داشته باشید که آن قدر این مطلب را در گوش فرزندتان زمزمه نکنید که این امر در او حالت لجبازی و انزجار ایجاد کند.
۲) از کودکان بپرسید چه کسی می داند، «سلام» یعنی چه؟
به آن ها بگویید که سلام یعنی دوستی، آشنایی و یک عالم خوبی و عشق و محبت. سلام یعنی اینکه من با شما دوستم، تو را دوست دارم و از دیدن تو خوشحال می شوم و برایت آرزوی سلامتی می کنم. برای کودکان توضیح دهید وقتی به کسی سلام می کنند همه ی این حرف ها را به او می گویند.
۳) از کودک بپرسید که آیا همۀ انسان ها سلام می کنند؟ با یک تمرین ساده او را به نتیجه برسانید.
از او بخواهید که نشان دهد که مادر، پدر، مادربزرگ، پدر بزرگ، دایی و یا خاله چگونه به آن ها سلام می کنند؟ حالا بپرسید وقتی یکی از دوستان پدرشان به دیدن آن ها می آید چگونه سلام می کنند؟ با آقای فروشنده و یا آقای رفتگر محله چطور؟ به این طریق چگونه سلام کردن با افراد مختلف را به آن ها نشان داده ایم.
۴) با کودک خود یک نمایش لذت بخش اجرا کنیم.
می توانید هر کدامتان نقش های مختلف را بگیرید. مثلا نقش دو دوست، یا نقش دو نفر که مدت هاست همدیگر را ندیده اند، یا نقش فروشنده و مشتری و خیلی نقش های دیگر که انواع سلام کردن ها را بر طبق آن شاهدش خواهید بود. حتما بچه ها از این بازی لذت خواهند برد و شور و هیجان سلام کردن های مختلف آن ها را به وجد خواهد آورد.
۵) به صورت دسته جمعی بازی کنید.
این بازی برای محیط هایی که بیش از دو بچه حضور دارند هیجان بیشتری خواهد داشت. دو دست خود را به هم بدهید و شکل یک دایره را بسازید و از کودک خود هم بخواهید که این کار را انجام بدهد. بعد بگویید که این مثلا یک حباب است. بعد هر کدام از حباب ها (یعنی خودتان و هر کدام از بچه ها) در همان حالت بچرخید و راه بروید و به محض برخورد با هم مثلا بترکید و این کار را با باز شدن دست هایتان انجام دهید. بعد از این مرحله باید آن دو حبابی که با هم برخورد کرده بودند با هم دست بدهند و سلام کنند و یک حباب بزرگتر بسازند. این سلام و دست دادن به عنوان قانون ابتدایی تشکیل حباب جدیده!
۶) با عروسکی به نام «سلام» بازی کنید.
یک عروسک (ترجیحا عروسک نمایشی باشد) را به کودک نشان دهید و به او بگویید که اسم این عروسک «سلام» هست و ناراحت است چون اسمش را همه به زبان نمی آورند. بعد از کودک بخواهید تا اسمش را تکرار کند و بعد به او بگوید که خیلی اسم زیبایی دارد. حالا فرصت خوبی پیش میآید تا از زبان عروسک درباره اسم عروسک بیشتر صحبت کنیم. توضیحاتی که ابتدای مطلب خواندیم می توانند ایده هایی برای صحبت های عروسک باشند. بعد می توانید عروسک را به دست کودک دهید تا او عروسک «سلام» ش را تکان دهد و به جای او صحبت کند.
۷) به کودک بگویید مردم شهرها و کشورهای مختلف سلام هایشان باهم فرق می کند.
مثلاً ژاپنی ها وقتی می خواهند به هم سلام کنند از ناحیه ی کمر کاملاً خم می شوند و چند بار سرشان را تکان می دهند. هندی ها دو کف دستشان را به هم می چسبانند و دستشان را زیر چانه می برند بعضی از سرخپوستها دستشان را مشت می کنند و روی قلبشان می گذارند. در کشور ما نیز انواع سلام وجود دارد. مثل: بعضی شیرازی ها موقع سلام کردن شانه های هم را می بوسند. در لرستان افراد به هم دست می دهند هرکس دست خود را می بوسد و به پیشانی می زند. در تهران و خیلی شهرهای دیگر افراد موقع سلام کردن صورت های همدیگر را می بوسند. در خیلی جاها مردم فقط با هم دست می دهند. همه این موارد نمایشی است و شما می توانید از کودک بخواهید آنها را تکرار کند و این نمایش را با شما اجرا کند. از او بپرسید کدام روش سلام کردن را می پسندند.
۸) از وی بپرسید: فکر می کنی هنگام سلام کردن چه چیزهایی را باید رعایت کرد؟
پس از این صحبت چهره تان را اخم آلود کنید. حتی کمی عصبانی شوید و با همین چهره به کودکان سلام کنید. عکس العمل کودک چیست؟ حالا چهره تان را غمگین و افسرده و خسته و بی حوصله نشان دهید و به کودک سلام کنید. در آخر لبخند بزنید و با هیجان و شادی به کودک سلام کنید و از آنها بپرسید کدام سلام را بپسندید. بعد از این تمرین کودک باید درک کرده باشند که هنگام سلام باید لبخند بزنند، چهره شادابی داشته باشند و با صدایی محکم و رسا به طرف مقابل سلام کنند.( تمرین صحیح سلام کردن به صورت نمایشی هر روز تکرار شود…)
۹) درباره در آغوش گرفتن و بوسیدن در هنگام سلام کردن از او سؤال کنید.
بسیاری از افراد وقتی به هم می رسند همدیگر را در آغوش می گیرند و یا روبوسی می کنند. این کار پسندیده ایست!؟ آیا همیشه می توان این کار کرد؟ منتظر پاسخ کودک بمانید. بسیاری از بیماری های ما مسری است، یعنی از ما به فرد دیگری منتقل می شود و فرد روبرو نیز به همان بیماری منتقل می شود (مثل سرماخوردگی) وقتی ما بیمار هستیم نباید با کسی دست بدهیم وی را در آغوش بگیریم یا روبوسی کنیم. کسی هم که بیماری مسری دارد نباید خیلی نزدیک او برویم. حالا بعد از گفتن این نکته بازی را شروع می کنیم:
از کودک بخواهید تا با توجه به حالت شما شکل صحیح سلام کردن با شما را داشته باشد. مثلا یک بار سرفه کنید و دفعه ی بعدی سرحال باشید. کودک باید بیاموزد که در دفعه ی اول باید فقط سلام کند و دفعه بعد می تواند دست بدهد و روبوسی نیز بکند.
نکته: وقتی سرفه می کنید دستتان و یا دستمالی را جلوی دهانتان بگیرید و از او عذرخواهی کنید که نمی توانید با او دست بدهید و یا روبوسی کنید.
۱۰) نکته ی شرعی سلام کردن را به وی بیاموزید.
ابتدا از بچه ها بپرسید که مامان با بابا چه جوری سلام می کنند؟ و بعد تک تک اعضای خانواده را برایش بگویید و نمایشی ترتیب دهید. اگر کودک دختر است از او بخواهید که مثلا مامان باشد و اگر پسر است بخواهید که کودک بابا شود. حال شما با تغییر حالت هایتان نقش افراد مختلف و آشنا و غیرآشنا را به خود می گیرید. مثلا بگویید من مادربزرگ هستم و شکل خمیده ی آن را به خود بگیرید و کودک بعنوان مامان و یا بابا باید با شما سلام کند. بعد نقش انواع اشخاص محرم و یا نامحرم را به خود بگیرید و از او بخواهید که به شیوه ای که شما و یا پدرش با آن شخص برخورد می کند برخورد کند و در مواقعی که لازم است دست بدهد و روبوسی کند و هر جا که نامحرم بود باید جدی تر و با متانت تر سلام کند.
