فقط شما نیستید که دربارۀ مقررات سامان دهندۀ زندگی فرزندتان نظر و عقیده ای دارید؛ خود او نیز نقطه نظرهایی دارد که باید آنها را دانست.
گاهی عقیدۀ کودک عاقلانه و خردمندانه و منطقی، و در موارد فراوان نیز خالی از تدبیر است. در هر حال اگر جویا نشوید هرگز از عقیده و نظرش اطلاعی نخواهید داشت.
چیزی که از درست یا غلط بودن نظر او اهمیتش بیشتر است، خواستار شدن نظر و عقیدۀ او است، همان به او می فهماند که شما به نظرهایش احترام می گذارید و می خواهید از دیدگاه او نیز به مسائل نگاه کنید. این عمل، فرزندپروری شما را ساده تر می کند و به فرزندتان در رشد مهارت های عقلانی وی کمک می رساند.
اولا: وقتی با حسن نیت برای درک نقطه نظر فرزندتان تلاش می کنید، به او این فکر منتقل می شود که تصمیم گیری شما بر مبنای عقل و منطق استوار است، نه فقط بر پایۀ سلیقۀ شخص خودتان.
علاوه بر این وقتی صمیمانه نظر کسی را جویا می شویم می خواهیم ببینیم با نظر ما موافق هست یا نه و اگر نیست، آیا نظرمان را باید اصلاح بکنیم یا خیر. پس جویا شدن نظر کودک به او می فهماند که برای شنیدن عقاید سایرین باز هستید، که خود نشانگر منطقی بودن شماست. احتمال پیروی فرزندتان از مقررات شما در شرایطی بیشتر می شود که آنها را منطقی ببیند.
ثانیاً: وقتی با فرزندتان مشورت می کنید، او را در جریان تصمیم گیری وارد می سازید. این اقدام، به خصوص در مواردی که با فرزندتان اختلاف نظر دارید بسیار پسندیده است.
ثابت شده وقتی حکم به ضرر ما صادر می شود – مثلاً درخواست پس دادن بلیط نمایش را نمی پذیرند، یا موفق نمی شویم آموزگار را متقاعد کنیم نمرۀ درس را تغییر بدهد – ناگوارترین شرایط وقتی ایجاد می شود که ببینیم فرصت برای بیان نظرمان را به ما نمی دهند.
در این زمینه، روحیات و احساسات فرزند شما با روحیات و احساسات شما تفاوتی ندارد. در مواردی که بر سر موضوعی با هم اختلاف نظر دارید، به او فرصت بدهید تلاش خود را به کار ببرد. در این صورت کمتر کج خلقی خواهد کرد.
ثالثاً: هنگامی که به نظرهای فرزندتان گوش می دهید، از نگرش و طرز فکر او به مسائل آگاه می شوید و همین، وظیفۀ فرزندپروری را ساده تر می کند.
با گوش دادن به آنچه کودکان برای گفتن دارند چیزهای زیادی می توان آموخت. اگر بگذارید کودک اظهار نظر کند و یا وقتی خودش این کار را نمی کند، او را به این کار تشویق کنید، والدین مهربان تر و دلسوزتری خواهید بود.
بخشی از پدر و مادر خوب بودن این است که بتوانید در حد سن فرزند خود نیز فکر کنید. برای نیل به این هدف، فهمیدن اینکه فرزندتان دربارۀ مقرراتی که وضع کرده اید چطور و چگونه می اندیشد، اصل پراهمیتی است.
مطالب مربوط به مقررات و انتظارات والدین و فرزندان، نه تنها به شناخت و درک شیوۀ اندیشیدن فرزندان کمک می کند؛ بلکه به کودک نیز فرصت می دهد طرز فکر والدین را دریابد.
درنتیجه، کودک بدون تکرار شدن خواسته ها و انتظارات والدین، می تواند آنها را پیش بینی کند. وقتی او بداند چه چیزی در نظر والدین مهم است، کارها آسان تر می شود: وقتی بداند اگر از او انتظار دارید پس از شام ظرف ها را بشوید، به خاطر اهمیتی است که مسئولیت پذیری اعضای خانواده در کارهای خانه دارد، احتمال اینکه خودش داوطلبانه در پاکیزه نگه داشتن خانه یا حتی شستن آشپرخانه کمک کند، بیشتر می شود.
سرانجام: موضوع مقررات، عرصۀ یادگیری های دیگری نیز هست و از آن جمله آموختن طرز استدلال و بیان روشن و صریح در گفتگوهای اجتماعی.
شاید بحث های خودتان با فرزندتان را فقط گفتمان هایی در زمینه های خاص می پندارید، که البته تا حدی همینطور هم هست. با این همه این بحث ها بیش از این ها اهمیت دارند.
این قبیل گفتگوها برای کودک فرصت هایی فراهم می آورد تا موقعیت خود را به مردمان هوشمندتر و قدرتمندتر از خود بشناساند. کودک بعدها با چنین موقعیت هایی بسیار زیاد رو به رو خواهد شد. بنابراین چه بهتر این مهارت را با شما تمرین کند.
بهتر است گاهی والدین نظرات فرزندشان را دربارۀ مقررات، فعالیت های روزانه و انتظارات جویا شوند. آمادگی و اشتیاق برای گوش دادن به پیشنهادهای فرزند، برای خودش نیز شوق انگیز است.
اما نه اینکه والدین در هر موردی خودشان را در معرض ارزیابی قرار دهند – این کار هم برای شما خسته کننده خواهد بود و هم برای فرزندتان – به خصوص اگر این کار را برای وانمود به فهمیده بودن انجام دهید.
بلکه به ویژه وقتی در مورد موضوعی باشد که فرزندتان نگران آن است (مثلاً درخواست فرزند سیزده ساله تان را برای افزایش پول توجیبی رد کرده اید؛ و او می گوید مقدارش بسیار کمتر از دوستانش است) یا چیزی که خودتان از آن مطمئن نیستید (فرزند شانزده ساله تان می خواهد در حین تحصیل، کار پاره وقت هم داشته باشد)، خوب است در این گونه موارد با فرزندتان گفتگوی همه جانبه داشته باشید.
ممکن است برنجید از اینکه فرزندتان دربارۀ چیزهایی که به نظر خودتان مربوط به والدین است نظراتی دارد. ولی باید بدانید این بهای اندکی است برای اینکه فرزندی داشته باشیم که وقتی احساس کند به او ظلم می شود از ابراز نظر خجالت نکشد.
به خاطر داشته باشید درس هایی که فرزندتان در ارتباطش با شما فرا می گیرد، رفتارهایش را با سایرین شکل می دهد. اگر فرزندی تربیت کنید که بی چون و چرا و فرمانبردار باشد، نمی تواند در جمع دوستانش به راحتی اظهار نظر یا اظهار وجود کند.
