دختر 7.5 ساله ام بسیار شلخته است. وقتی بازی می کند یا مشق می نویسد انگار که در خانه بمب منفجر می شود. هر چقدر هم به او تذکر می دهم فایده ای ندارد. تا یکی دو ساعت خوب است اما باز دوباره شروع می کند.
زهرا حسین زاده ملکی- روان شناس: در بسیاری از موارد، اولین گام برای تغییر بی نظمی های کودک معمولاً تغییر خواسته های غیر منطقی والدین اوست! برخی والدین انتظار دارند که یک کودک خردسال همانند یک فرد بزرگسال رفتار کند، همیشه مرتب باشد، هر چیزی را در جای مناسبش بگذارد و تمامی ساعات روز، رفتار او دور از هرگونه نشانه ای از بی نظمی باشد؛ و متاسفانه آن قدر بر این معیارهای کمال گرایانه تاکید دارند که کودک را از تمایل به رعایت نظم دلزده می کنند!
انتظارات خود را منطقی کنید
تاکید بیش از حد والدین بر نظم با تعیین معیارهای سخت گیرانه باعث می شود تا احساس ناتوانی در کودک شکل گیرد و در نتیجه باور کند که او هرگز نخواهد توانست آن گونه که شایسته است، منظم باشد. بنابراین کودک با توجه به تکرار شکست ها از تلاش دست می کشد! در سال های کودکی تنها مشارکت در کارها کافی است. جمع کردن وسایل بعد از اتمام بازی یا درس خواندن هم ممکن است رعایت شود اما انتظار داشتن اتاقی که همیشه منظم باشد یک آرزوی غیر منطقی است.
افراط و تفریط ممنوع!
گاهی اوقات مادران برای پایان دادن به جنجال های همیشگی در مورد رعایت نظم، تصمیم می گیرند دیگر خانه را مرتب نکنند یا آن که بر عکس، خودشان دست به کار می شوند و همه کارها را انجام می دهند و دیگر از کودک هیچ خواسته ای را مطالبه نمی کنند! این هر دو شیوه در طولانی مدت با شکست رو به رو خواهد شد چون شما هم بالاخره خسته خواهید شد و به دنبال راه حل دیگری خواهید بود. اما آن موقع احتمالاً خیلی دیر است زیرا کودک به این شیوه عادت کرده است و تغییر رفتار او از قبل نیز دشوارتر خواهد بود.
به خودتان زحمت دهید تا زحمت تان کم تر شود
به جای سرزنش دائمی و تذکر دادن که به تخریب رابطه شما با کودک منجر می شود، می توانید راه های گوناگونی را به کار ببرید تا از عصبانیت های بی مورد رهایی یابید و برای آموزش نظم به فرزند دلبندتان نیز حوصله داشته باشید. به عنوان مثال در گوشه ای از خانه یک پارچه پهن کنید و لگوها یا دیگر اسباب بازی ها را روی آن بگذارید تا سایر قسمت ها از ریخت و پاش در امان باشد. به این طریق حداقل با جمع کردن این پارچه، خانه به راحتی تمیز می شود و کودک اولین قدم را برای منظم شدن بر می دارد زیرا می آموزد که پخش کردن وسایل را به مکانی خاص محدود کند. همچنین چون جمع کردن یک ملحفه کار دشواری نیست کودک نیز به آسانی می تواند در این کار مشارکت کند. مهم نیست که خانه شما چقدر کوچک است در هر حال احتمالاً می توانید گوشه ای از یک اتاق را به او اختصاص دهید حتی زیر یک میز یا کنج اتاق نیز مکان مناسبی است. مدیریت این بخش را بر عهده او بگذارید و با کوتاه آمدن از کمال گرایی خود قانونی منصفانه را مشخص کنید مثلاً به او بگویید: "پس از اتمام بازی ۱۰ دقیقه وقت داری وسایلت را جمع کنی". همچنین جمع کردن وسایل را به صورت یک بازی اجرا کنید مثلاً مسابقه بگذارید که بین او و شما چه کسی می تواند وسیله بیشتری جمع کند.
خواسته منطقی خود را تعیین کنید
بهتر است به جای آن که مدام به کودک بگویید چه کاری را انجام ندهد بگویید که دقیقاً از او چه انتظاری دارید. بنابراین آنچه را از کودک می خواهید به صورت روشن بیان کنید. مثلاً نگویید: "این قدر شلخته نباش"، یا " هر وقت به اتاقت آمدم باید همه چیز جمع باشد ". بلکه برنامه ای مشخص داشته باشید و مثلا بگویید: "ساعت 9 شب اسباب بازی ها وسط اتاق نباشد" این عبارت جمله بهتری است. همچنین تشویق بلافاصله را فراموش نکنید. به خصوص در مراحل اولیه سعی کنید هدف ها آسان تر و پاداش ها بیش تر باشد. سپس هرگاه کودک تا حدودی در دست یابی به این هدف ها موفق بود به مرحله دشوارتری بروید و البته پاداش های مناسب با آن را نیز تعیین کنید. دقت داشته باشید که پاداش می تواند حتی یک لبخند یا یک جمله محبت آمیز باشد اما تهیه غذای مورد علاقه کودک یا وسیله ای که لازم داشته است نیز پاداش های مفیدی هستند.
تداوم قانون ها بسیار مهم است
والدینی که خود بدون برنامه اوقات شان را سپری می کنند یا همیشه در مورد رعایت نظم دقت ندارند نمی توانند الگوهای مناسبی برای کودکان خود باشند. علاوه بر این مهم است پس از تعیین یک قانون و نظام پاداش و تنبیه (تنبیه به معنی محروم کردن موقتی کودک از برخی مزایا) بر اجرای صحیح آن نیز نظارت شود تا اهمیت آن برای کودک ملموس شود.
مادر باید صبور باشد
برای آن که در زمینه پرورش فرزندتان به خواسته های خود دست یابید باید صبور باشید. رعایت نظم نیز مانند سایر رفتارها به آموزش نیاز دارد و این آموزش زمانی موثر است که با حوصله و خلاقیت در این مسیر پشتکار نشان دهید.
بی شک علاقه مادری کمک تان خواهد کرد و پیشرفت های اندک کودک نیز مشوق شما خواهد بود.
بررسی کنید کودکتان مشکل دیگری نداشته باشد
البته گاهی اوقات کودکان (به ویژه آن هایی که قبلاً منظم بوده اند و به تازگی تغییر کرده اند) غمگین بودن یا نگرانی داشتن در مورد مسئله ای را از طریق رعایت نکردن نظم نشان می دهند بنابراین شاید مشکل اصلی فرزند شما موضوع دیگری باشد نه بی نظمی! بنابراین در چنین مواردی بهره بردن حضوری از راهنمایی یک روان شناس مفید خواهد بود.
