با تجربه راهکارهایی که ذیلاً آمده است متوجه میشوید که اگر به آنها جامه عمل بپوشانید فرزند شما تبدیل به شخصی خواهد شد که کاملاً به قاعده نظم و تربیت پای بند است.
الگوی مناسبی برای او باشید: کودک به شدت تحت تاثیر عملکرد بزرگترها قرار دارد. بنابراین بزرگترها در محیط خانه ملزم هستند که پای بند نظم باشند. در خانوادههایی که پدر بعد از رسیدن از محل کار به منزل هر کدام از وسایلش را در گوشهای از خانه رها میکند و به خواب میرود چگونه میتوان انتظار داشت که کودک آن خانواده به جمع کردن وسایل شخصی خود اهمیت بدهد. در این خانه کودک همیشه شاهد بینظمی است و آن را به عنوان یک اصل در خانه میپذیرد و گمان میکند که مثلاً وقتی از کودکستان به خانه رسید حق دارد مثل پدرش کیف خود را در گوشهای پرتاب کرده و جورابهایش را به گوشه دیگر اتاق بیندازد و بعد به تماشای تلویزیون بپردازد.
این کار برای کودکی که در چنین محیطی باشد، امری کاملاً طبیعی است. اما برعکس، کودکی که همیشه همه چیز را سرجای خود میبیند و مشاهده میکند که اعضای خانواده تا چه حد به مرتب بودن خانه و قرار دادن هر چیزی در جای خودش اهمیت میدهند، سعی میکند او هم مثل دیگران این اصل خانوادگی را رعایت کند. بنابراین توصیه میشود که اول از همه بهتر است از خودتان شروع کنید و سعی کنید تا الگوی مناسبی برای کودکتان باشید. تا شما منظم نباشید نباید انتظار داشته باشید که از شر بینظمیهای کودکان در امان باشید.
از وسایل شخصی کودک شروع کنید:
وقتی مشاهده میکنید که کودکتان از روی خودخواهی، خستگی، ... و یا تحت هر عنوانی حاضر به مرتب کردن وسایل خودش نمیشود با قاطعیت با او برخورد کنید. وقتی کودک اسباببازیهایش را در گوشهای از اتاق ریخته و حاضر نیست آنها را خودش جمع کند محکم و سرسختانه از او بخواهید که هر چه زودتر این کار را انجام دهد و به او بگویید که در غیر این صورت مجبور هستید او را تنبیه کنید. اگر با مقاومت کودک روبرو شدید، بیش از این با او بحث نکنید. بلکه عملاً به عنوان تنبیه او را از یک امتیاز خاص محروم کنید. به عنوان مثال اگر قرار است عصر برای او بستنی بخرید به او بگویید: چون امروز با یک بیانضباطی باعث ناراحتی من شدی، حاضر نیستم برای تو بستنی بخرم. با گذشت زمان و با توجه به سن و سال او، از او بخواهید که خودش لباسهایش را تا بزند و داخل کمدش قرار دهد. یا خودش به تنهایی تختش را قبل از خارج شدن از اتاق مرتب کند و حتی جورابهایش را بشوید. رعایت این نکات از جانب کودکی که رو به استقلال میرود به او میآموزد که با بزرگتر شدن و بالا رفتن سنش مسؤولیتهای او نیز بیشتر شده و باید کارهایش را براساس نظم و با دقت انجام دهد.
کودک را در کارهای خانه سهیم کنید:
از همان زمانی که احساس کردید که کودک میتواند حتی در کوچکترین کارخانه با شما همکاری کند، حتماً از او کمک بگیرید. مثلاً هنگام جارو زدن منزل میتوانید از او بخواهید کاغذهایی که اطراف خانه ریخته شده، جمع کند. در مقابل این کمک حتماً از او تشکر کنید و به او بگویید: «تو بچه منظم و دقیقی هستی که دوست داری خانه همیشه منظم و مرتب باشد.» با این جمله اعتماد به نفس را در کودک برانگیخته و او را تشویق به رعایت نظم میکنید.
به طور عملی مفهوم بینظمی را به کودک نشان دهید:
زمانی که احساس میکنید با نصیحت و تقاضا و یا حتی اجبار کودک نمیتوانید به کودک بفهمانید که نظم تا چه اندازه در زندگی اهمیت دارد و بینظمی او شما را تا چه حد خسته کرده است. بیشتر حرص نخورید بلکه با او مقابله به مثل کنید. به عنوان مثال هنگامی که دیدید بلافاصله بعد از اینکه اتاق را مرتب کردید کودکتان آنجا را با کاغذ پاره به هم ریخت با یک کار ساده به او بفهمانید که از دست او خسته شدهاید یعنی وقتی که کودک مشغول بازی با اسباببازی است آنها را به هم بریزید. اگر او دوباره سعی کرد و آجرها را کنار هم چید، فرصت را از دست ندهید و شما هم دوباره آنها را به هم بریزید. این کار شما قطعاً باعث ناراحتی و عصبانیت کودک میشود و این بهترین فرصت است تا معنی نظم را به او تفهیم کنید. به او بگویید. وقتی این بینظمی من باعث ناراحتی و عصبانیت تو میشود تو هم با ریختن اتاق باعث ناراحتی من میشوی. پس بهتر است که هر دوی ما سعی کنیم نظم را رعایت کنیم و باعث ناراحتی همدیگر نشویم. این نوع برخورد شما باعث میشود که کودک تا حدود بسیار زیادی مفهوم بینظمی را درک کرده و سعی در رعایت نظم داشته باشد چرا که او حاضر نیست با رفتار خود باعث ناراحتی مادرش بشود.
به کودک بیاموزید به زمان اهمیت دهد:
در ذهن اغلب ما مفهوم زمان همراه با نظم تداعی میشود به طوری که احساس میکنیم برای رعایت نظم همیشه باید به زمان اهمیت بدهیم و این ذهنیت عین واقعیت است. اصولاً برای رعایت نظم لازم است که در برنامههای زندگی خود زمانبندی مشخصی داشته باشیم. بنابراین به عنوان یک الگوی رفتاری مناسب به زمان اهمیت بدهید تا کودک هم از شما تقلید کند. با رفتار خود به کودک بیاموزید که هر کاری باید در زمان مناسب خود انجام شود. زمان خوردن صبحانه، بازی تماشای تلویزیون، استراحت و کار باید کاملاً مشخص باشد. به کودک بیاموزید که برای اینکه به موقع برای بازی به پارک بروید لازم است که در زمان خاصی اسباب بازیهایش را جمع و اتاقش را مرتب کند. به او گوشزد کنید که هر اندازه که مرتب کردن اتاق طولانیتر شود در عوض فرصت بازی او در پارک کمتر میشود. با اینگونه ترفندها میتوانید برای کودک ارتباط بین نظم و زمان را روشن کنید.
به وعدههایی که به کودک میدهید به موقع عمل کنید:
هنگامی که احساس میکنید با دادن یک وعده خوب به عنوان تشویق میتوانید کودک را در رعایت نظم و ترتیب راغبتر کنید. از این کار کوتاهی نکنید و فراموش هم نکنید که حتماً به وعدهای که دادهاید سر وقت عمل کنید و هنگام عمل به کودک یادآوری کنید که چون چیزهایت را منظم توی قفسه چیدی و خودت لباسهایت را جمع کردی من هم برای تو یک اسباببازی جدید میخرم. وقتی شما به قول خود عمل کنید کودک میآموزد که رعایت نظم تا حد زیادی برای شما اهمیت دارد و باعث رضایت خاطر شما میشود و با این تصور، همیشه سعی میکند با رعایت نظم شما را راضی نگهدارد. این نکته را فراموش نکنید که نباید در دادن وعده افراط کنید و یا به کودک وعدهای دهید که از عهده انجام آن برنمیآیید.