روش تشویق برای نهادینه کردن حجاب در فرزندان

روش تشویق برای نهادینه کردن حجاب در فرزندان

برای موفقیت در هر کاری، آگاهی به اسبابی که بتواند به گونه ای سریع و آسان، ما را در رسیدن به هدف یاری کند، لازم است. اتخاذ روش هایی که بتواند ما را به آسانی در پیمودن جاده موفقیت یار و مددکار باشد، از شرایط توفیق در انجام هر کاری است.

بنابراین هر رشته ای از علوم، شیوه خاص خود را دارد که اگر درست و به جا به کار گرفته شود، نتایج مطلوبی به همراه خواهد داشت. تعلیم و تربیت نیز چنین است و مربیان و والدین می توانند با شناسایی بهترین شیوه ها و روش ها، در رسیدن به اهداف از آن ها بهره ببرند.

در این میان نهادینه کردن عفاف و حجاب و نحوه تربیت فرزندان به گونه ای که پوشش اسلامی ارزشمند باشد از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

یکی از روش های بسیار مؤثر در نهادینه کردن عفاف و حجاب، استفاده از روش تشویق می باشد؛ تشویق در روح کودک و نوجوان ایجاد انگیزش می کند و آنان را به انجام اعمال نیک تحریص و ترغیب می کند.

امام صادق ( علیه السلام ): « العامل علی غیر بصیره کالسائر علی غیر طریق فلا تزیده سرعة السیر الا بعدا » ( تحف العقول، ص 379) « عمل کننده بی بصیرت مانند ره نوردی است که به بیراهه می رود. سرعت حرکت او را به هدف نمی رساند، جز آنکه دورش سازد.»

حضرت علی علیه السلام به مردم سفارش می کند که:

« ایها الناس من سلک الطریق الواضح ورد الماء و من خالف وقع فی التیه.» « ای مردم، آن کس که راه آشکار را بپماید، به آب درآید و آن کس که راه بیراهه را در پیش گیرد، در بیابان بی نشان می افتد. »

بنابراین هر رشته ای از علوم، شیوه خاص خود را دارد که اگر درست و به جا به کار گرفته شود، نتایج مطلوبی به همراه خواهد داشت. تعلیم و تربیت نیز چنین است و مربیان و والدین می توانند با شناسایی بهترین شیوه ها و روش ها، در رسیدن به اهداف از آن ها بهره ببرند.

یکی از روش های بسیار مؤثر در نهادینه کردن عفاف و حجاب، استفاده از روش تشویق می باشد؛ تشویق در روح کودک و نوجوان ایجاد انگیزش می کند و آنان را به انجام اعمال نیک تحریص و ترغیب می کند.

امیرمؤمنان علی علیه السلام درباره نقش پاداش و کیفر الهی در تربیت آدمی می فرماید:

« خدای سبحان پاداش را بر طاعت و کیفر را بر معصیت خود قرار داده است تا بندگانش را از عذاب خویش بازدارد و به سوی بهشت روانه سازد. »

مقصود از تشویق و تنبیه

مقصود از تشویق، پاسخ مثبت در برابر رفتار مطلوب کودک ( متربی ) ابراز مهرورزی به او، واگذاری مسئولیت مناسب، وعده پاداش و ...می باشد. نقطه مقابل تشویق، تنبیه است که مقصود از آن پاسخ منفی در برابر رفتار نامطلوب متربی است و برای آن مصادیقی از جمله بی اعتنایی، تغییر چهره، محروم ساختن، جریمه و تنبیه بدنی است.

با این بیان روشن می شود که تشویق، پاداش دادن به فردی است که تن به کوشش داده و سعی خود را کرده است و تنبیه مجازات نمودن از راه های مختلف است.

برای ترغیب کودکان و نوجوانان به امر حجاب، روش اصلی بهتر است تشویق باشد، زیرا تعلیم و تربیت اسلامی بر سهولت، محبت و ملاطفت تأکید دارد؛

وانگهی از طریق تشویق می توان انگیزه و میل فطری او را به مهر و محبت و قدردانی تأمین و اعتماد او را جلب کرد.

چگونگی اثرگذاری روش تشویق

یکی از سرمایه های فطری و ذخایر طبیعی که در باطن هر انسان به مقتضای حکمت الهی مستقر شده است، انگیزه حب ذات است. از سوی دیگر خداوند عشق به کمال مطلق و انزجار از نقص را در وجود انسان قرار داده است. تشویق باعث می شود کودک یا نوجوان از کار خودش احساس لذت کند و در او احساس رضایت به وجود آید. نتیجه این امر، مضاعف شدن تکرار عمل است. تشویق باعث پیدایش نشاط و رفع کسالت در فرد می گردد و وقتی این حالت ایجاد شد، اشتیاقش برانگیخته می شود و زمینه رشد و کمال او فراهم می گردد.

نکته هایی درباره تشویق

برای اینکه امر تشویق، زیان و خطری به دنبال نداشته باشد، رعایت نکات ذیل حائز اهمیت است:

1. باید عمل حجاب و عفاف را تحسین کرد، نه کودک را، او را نیز متوجه کنیم که آنچه ارزشمند است، عمل و صفت اوست.

2. تشویق باید به جا و به موقع و متناسب با نوع رفتار کودک و نوجوان باشد و روحیه شخص در انتخاب شکل آن یعنی زبانی، رفتاری، مالی، معنوی و جز این ها ملاحظه گردد.

3. تشویق باید به گونه ای باشد که باعث ترغیب دیگران بشود، نه دلسردی آنان.

4. تشویق باید به اندازه و معقول باشد و به هیچ وجه از حد تجاوز نکند، زیرا در این صورت موجب غرور و تباهی شخص می شود و نیز باید کمتر از اندازه باشد، زیرا نتیجه مطلوب خود را از دست می دهد.

5. تشویق وسیله ای برای ایجاد انگیزه است، بنابراین نباید به صورت هدف درآید و تمام ذهن و فکر فرد را به خود مشغول سازد، زیرا در این صورت، نقش بازدارنده پیدا می کند.

6. موقعی که کودک را تشویق می کنید باید علت آن را برایش بگویید و این عمل باید به گونه ای صورت گیرد که خود را مستحق آن ببیند و آن را در درون تأیید کند.

7. تشویق در حضور جمع اثر بیشتری دارد.

8. بهتر است از کودکی و با تقویت های منظم، او را در مورد پوشش تشویق نمایید.

9. شایسته است تشویق ها در راستای حجاب و عفاف انجام شود، مثلاً با خرید شال و روسری ها و مقنعه های خوش رنگ و زیبا او را تشویق کنید.

10. در مناسبت های مختلف، پوشش های متنوع برای او تهیه نمایید.

11. هنگام داشتن پوشش مناسب، رعایت آن، و حتی حمایت از آن، او را تشویق نمایید.

12. از او عکس بگیرید و آن ها را برایش حفظ نمایید.

13. در مورد تشویق ها، اندازه و مقدار را رعایت نمایید و ظاهرسازی در شما اثر نگذارد. تشویق ها به گونه ای که نباشد که کودک و نوجوان را متمایل به ریاکاری کند.

14. هیچ گاه از جایزه به گونه ای استفاده ننمایید تا رشوه تلقی شود.

نکته هایی در مورد تنبیه

1. تنبیه از آخرین گزینه های تربیت است، بنابراین سزاوار است تا قبل از نتیجه گیری از سایر روش های تربیتی، آن را به کار نگیریم.

2. در تنبیه کردن هدف تربیت فرزند باشد، نه اینکه مربی یا والدین بخواهند تخلیه روانی شوند.

3. تنبیه کردن به صورت اخم، قهر کوتاه مدت و یا منع کردن ( به صورت منطقی ) باشد و از تنبیه بدنی خودداری شود.

4. تنبیه به گونه ای باشد که کودکان و نوجوانان به اشتباه خود پی ببرند، نه اینکه باعث به وجود آمدن عقده های درونی در آنان شود.

5. تنبیه کودکان و نوجوانان نباید باعث سرخوردگی آنان شود.

( برگرفته از کتاب شیوه های نهادینه کردن حجاب در کودکان و نوجوانان، مؤلف: حسن خلجی و مرضیه محمدخانی، انتشارات: قم، شمیم گل نرگس.1389 )