انتخاب زن
* انتخاب زن مناسب و شریک زندگی از دشوارترین انتخاب هاست و همین طور انتخاب شوهر مناسب.
* اسلام این دشواری را با دستوراتی هدایت و راحت نموده است که در پی می آید.
* با هم کیشان (هم دینان) خود وصلت نمایید.
حدیث:
رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم: "زن را یا برای مالَش می خواهند، یا برای جمالش، یا برای حسبش و یا برای دینش. بهتر است با آنکه دین دارد ازدواج کنید".
امام صادق علیه السلام: "خوشا به حال کسی که مادرش عفیفه باشد".
* از ازدواج با یک سری از زن ها نهی شده است: زیبا و مجنون، احمق، زن زیبا در خانواده ی بد و... .
رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم: "از ازدواج با زن زیبارویی که در خانواده ای بد (اشتهار به فساد) است بپرهیزید".
* مرد باید هم کفو (هم رتبه، هم مرتبه) زن باشد از لحاظ دین، اخلاق، تحصیل، اصالت خانوادگی و... .
* اهتمام اسلام در مورد مرد خوب، دیندار بودنش است.
حدیث:
حضرت علی علیه السلام فرمودند: "وقتی که مرد کریم و خوب بود ظاهر و باطنش نیز خوب و کریم خواهد بود".
رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم: "اگر فردی برای خواستگاری آمد، دین و اخلاقش را پسندیدید او را رد نکنید و اگر این کار را بکنید فساد بزرگی زمین را فرا خواهد گرفت".
امام صادق علیه السلام: "هر کس عزیز خود را به ازدواج مرد شراب خوار درآورد قطع رحم کرده است".
* اگر به رهنمودهای دین توجه شود در آینده، فرد خود را بابت ندانم کاری سرزنش نمی کند.
* غرض از ازدواج خاموش کردن آتش شهوت نیست، بلکه به دنبالش تولید نسل است.
* ازدواج = دین باوری با معیار حرکت بر روی دین.
* ازدواج ≠ حرکت بر روی میل و شهوت.
پیش از تولد
* اسلام مسئولیت تربیت دینی و مذهبی و جسمی انسان را در بعد فرهنگی و شکل گیری حیات معنوی اسلام بر عهده پدر و مادر گذاشته است.
دوران انعقاد نطفه
* پدر یا مادر قبل از تولد فرزند از استعمال سیگار و مواد مخدر و مشروبات الکلی به دور باشند.
* مسئله تغذیه حلال و پاک پدر و مادر در شکل گیری نطفه و اعمال فرزند در آینده تأثیر دارد. لقمه ناپاک و حرام در گوشت و خون والدین نفوذ کرده و از طریق آمیزش به جنین انتقال یافته و یک موجود مبتلا به ویروس و یک جنین مبتلا به امراض و ناپاکی شکل می گیرد که تزکیه و پالایش او پس از به دنیا آمدن بسیار مشکل است.
* پدر نقش اول را ایفا می کند. او هر چه پرهیزگارتر، فرزند شایسته تر، سالم تر و صالح تر است و در مرحله دوم مادر قرار دارد که باید مراقبت های ویژه از جنین داشته باشد. مدرک تاریخی:رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند: "انسان بدبخت در شکم مادرش بدبخت است و انسان خوشبخت در شکم مادرش خوشبخت است".
پس از تولد
* فرزند در ابتدا احتیاج به شیر مادر دارد. اسلام دستور داده است که مادران از زمان تولد کودک به مدت 2 سال تمام او را شیر دهند. آن هم از شیر خود. "والوالدات یرضعن أولادهن حولین کاملین" (سوره مبارکه بقره آیه 233).
* مادر باید در این مدت دائما همراه کودک باشد به غیر از زمانی که کودک خواب است.
* مراقبت های ویژه از کودک در زمان بعد از دو سالگی است.
* پدر و مادر باید در رفتار خود در محیط خانه و در زمانی که کودک هوشیار است (بعد از 2 سالگی) مراقب باشند. رفتار توأم با حجب و عفت و حیا که در کودک نیز تأثیرگذار است.
* در زمینه مسائل مربوط به این دوره من شما را به این منبع ارجاع می دهم: کتاب اولین دانشگاه آخرین پیامبر، نوشته شهید پاک نژاد جلدهای ازدواج مکتب انسان سازی.
* فرزند در دست شما پدر و مادر عزیز امانتی الهی است.
رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم: "مراقب کودکان خود باشید و آنها را خوب تربیت کنید چون آنها هدیه ای هستند از جانب خداوند برای شما".
امام علی علیه السلام خطاب به امام حسن علیه السلام: "قلب فرزند نورس مانند زمین خالی است، خالی از بذر و گیاه، هر تخمی که در آن بیفشانی همان می روید".
* خوب تربیت کردن فرزند در پیشگاه خدا پاداش خوب دارد و بد تربیت کردن آنها نیز پاداش بد.
امام صادق علیه السلام: "خداوند به مردی که به فرزندش و کودکش محبت کند، رحم می کند".
نامگذاری
* وجه تمایز انسان و سایر موجودات این است که با نام از یکدیگر شناخته می شود.
* در اسلام عنایت بر این است که از زمان تولد فرزند تا 3 روز بر او نام گذاشته شود.
* سیره پیشوای بزرگ اسلام رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم این بوده است که هنگام نامگذاری کودک، ابتدا اذان به گوش راست او، و سپس اقامه به گوش چپ او می خواند و آن گاه نام کودک را می نهاد.
* بهتر است (طبق روایات وارده از رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم) نام کودک را هم نام یکی از پیشوایان معصوم اسلام قرار دهند.
حدیث:
امام صادق علیه السلام: "فقر و بدبختی داخل خانه ای نمی شود که در آن خانه نام محمد یا احمد یا علی یا حسن یا حسین یا جعفر (صادق) یا طالب یا عبدالله یا فاطمه از نام های زنان باشد".
رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم: "بهترین و زیباترین نام را برای فرزندانتان برگزینید و از انتخاب نام های زشت و مسخره آمیز و ناپسند پرهیز کنید".
* اسلام یکی از وظایف پدر و مادر را نسبت به فرزند، انتخاب نام نیک قرار داده است.
رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم: "هر کس چهار فرزند داشته باشد و نام مرا بر یکی از آنها نگذارد بر من ستم کرده است". (14)
بازی با کودک
* طبیعت کودک مانند سایر موجودات که رشد می کنند نیاز به نوازش دارد.
* بازی با کودک احتیاج طبیعی اوست.
* بازی و محبت در رشد کودک تأثیر قابل توجهی دارد.
رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم: "کسی که کودک دارد باید در پرورش وی، کودکانه رفتار نماید".
امام صادق علیه السلام: "بگذار فرزندت تا هفت سالگی بازی کند".
سابقه تاریخی: رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم خود، امام حسن و امام حسین علیهما السلام را به دوش می گرفتند و با آنها بازی می کردند.
* در بازی با کودکان عدالت رعایت شود و افراط و تفریط در کار نباشد.
محبت و ابراز دوستی
* پناهگاه یک کودک در کانون گرم خانواده از طریق محبت است. کودکی که محبت نبیند به جایی پناه می برد که در آن محبت ببیند!!! ضرر و زیانش نیز برای او فرقی نمی کند.
* کمبود محبت در خانواده برای کودک = فساد و کج روی او در محیط جامعه.
* محبت باید معقول باشد نه به نفع فرزند و نه دوستی خاله خرسه.
حدیث:
امام صادق علیه السلام: "فطرت آدمی چنان است که هر کس به او نیکی کند او را دوست می دارد و هر کس با او بدی کند دشمن".
* محبت تا حدی مورد نظر است که حریم و حدود احترامات حفظ شود و چنان نباشد که فرزند نسبت به دیگران جسور و جری باشد.
* در محبت به کودکان افراط و تفریط معنایی ندارد، بلکه این نوع محبت به ضرر کودک است.
حدیث:
امام صادق علیه السلام: "بدترین پدران – والدین – کسانی هستند که نسبت به فرزند در محبت افراط کنند و بدترین فرزند کسی است که کوتاهی او نسبت به والدین به عاق شدن منجر شود".
تربیت خوب
* هدف اسلام از تربیت فرزندان، تربیت خوب و نیک آنهاست.
تأثیر رفتار والدین
* والدین به این دلیل که کودک هنوز نمی فهمد و بچه است در مقابل او هر عملی را انجام ندهند و هر گفتاری را به کار نبرند.
حدیث:
امام صادق علیه السلام: "زن و شوهر در خانه ای که کودک صدای آنها را می شنود آمیزش نکنند زیرا موجب فسق می شود".
* اسلام حتی برای ریزترین جزئیات زندگی زناشویی برنامه دارد. آداب دخول فرزند به محیطی که مادر و پدر با هم هستند از این جمله است. (سوره مبارکه نور، آیه 58)
آموزش حیا و عفت
* حیا عبارت است از شرمی که موجب می شود انسان از عملی که سرزنش و ملامت آور است دوری کند.
* عفت عبارت است از پاکدامنی و پارسایی انسان که موجب نزدیکی بیشتر انسان به خدا و خدا به انسان می شود.
* سر منشأ حیا پذیری و عفت، نیکی والدین است.
حدیث:
حضرت امیرالمومنین علی علیه السلام: "حیا انسان را از اعمال زشت باز می دارد".
امام صادق علیه السلام: "آن کسی که حیا ندارد ایمان ندارد".
* یکی از وظایف مهم پدر و مادر تفهیم حجب و حیا و عفت به فرزندان است.
تأدیب و تشویق
* کودک تا هفت سالگی به محبت نیاز دارد.
* دوران سخت و دشوار تربیت کودک بعد از هفت سالگی فرا می رسد.
تشویق و تأدیب اما چگونه؟
* اسلام تربیت آموزی به فرزند را مقدم بر تأدیب و تنبیه می داند.
* ادب نشان دادن راه صحیح زندگی و یاد دادن نحوه رفتار با خود و دیگران است.
