1. رفتاری را که می خواهید تغییر دهید مشخص کنید.
2. به کودک بگویید انتظار شما از او چیست و چگونگی انجام آن را به او نشان دهید .
3. دستورات را به صورت بازی در آورید مثلاً : چقدر طول می کشه رختخوابت را مرتب کنی؟ فکر می کنی تو زودتر می تونی لباسهایت را توی کمد بگذاری یا مامان غذا درست کنه ؟
4. رفتار کودک ( نه خود کودک ) را مورد تشویق یا انتقاد قرار دهید. به جای این که بگویید : حالا بچه خوبی شدی . به او بگویید : چقدر خوب است که آرام نشسته ای . یا بگویید چقدر مرتب لباسهایت را تمیز نگه داشته ای .
5. پاداش و تشویق های شما برنامه ریزی شده نباشد. نباید بگویید : اگر رختخوابت را جمع کردی تو رو پارک می برم . بلکه بدون اعلام قبلی باشد و بعد از پاداش دادن بگویید به خاطر فلان کارت ما شما را به پارک بردیم .
6. تا زمانی که رفتار جدید نیازمند پشتیبانی است به تشویق ادامه دهید، اما آن ر ا کم کم که به تثبیت رفتار مورد نظر می رسید نسبت به آن رفتار کم کنید .
7. از جنگ قدرت با کودک خود بپرهیزید .
8. رفتار های نادرست او را یاد آوری نکنید.
9. از داد و فریاد استفاده نکنید .
پس به کودک خود احترام بگذارید و از امر و نهی صرف پرهیز کنید. به آنها حق سخن گفتن بدهید، دلیل مقررات را توضیح دهید و منظورتان را به روشنی بیان کنید . ضمناً برخی از اوقات فراغت کودکتان را با ارتباط و رفت و آمد با دیگران و همسایه ها باید پر کنید. با اطرافیانی که با شما هم سطح هستند و خانوادهای سالمی می باشند که تاثیرات منفی برای کودک شما ندارند رفت و آمد داشته باشید. با همکاران و دوستان خود در ارتباط باشید خصوصا آن دسته از خانوادهایی که کودک هم سن کودک شما دارند .
چگونگی نظم آموزی به کودکان دبستانی 6 تا 12 ساله
خواندن، نوشتن و محاسبه کردن بخشی از مهارتهایی است که بچه ها باید پس از ورود به مدرسه بیاموزند. مهارتهای جسمانی، مهارتهای آکادمیک مانند کار با کامپیوتر و مهارتهای میان فردی همچون همکاری و سازگاری با مردم از جمله کارهایی است که بچههای دبستانی باید با آنها آشنا شوند. ایجاد این باور که آنان اشخاص توانمندیاند، از نشانههای موفقیت در این دوران به شمار میآید. والدین باید بکوشند علایق فرزندان خود را یافته با هدایت ایشان در آن زمینه، طعم موفقیت را به کودکانشان بچشنانند تا به این ترتیب آنها به احساس صلاحیت و شایستگی برسند.
بچههای دبستانی به احساس موفقیت نیاز دارند، اما ممکن است راه موفق شدن را ندانند. به کمک فرزندتان و با همکاری آموزگار او در مدرسه میتوانید بفهمید کودک شما در چه زمینههایی امکان موفقیت بیشتری دارد آن گاه زمینههای زیر را فراهم کنید :
- انجام برخی کارهای را به آنها واگذار کنید
با این کار در آنها احساس مسئولیت ایجاد شده، توانایی هایشان در پذیرش و انجام دادن مسئولیتها افزایش مییابد. امام رضا (ع) میفرمایند : «از کودک بخواه با دست خودش صدقه بدهد، گرچه به اندازه تکهای نان یا یک مشت خوراکی باشد».
- جلسات خانوادگی تشکیل دهید
در زمانهایی معین برای مثال هفتهای یک بار همه افراد خانواده جلسه ای تشکیل دهند؛ در این جلسات به هر یک از افراد خانواده فرصت داده شود تا مسائل و مشکلات خود را مطرح کنند؛ سپس همه افراد خانواده بکوشند تا راه حلی برای آن مسئله پیدا کنند. در این جلسات بچهها میآموزند تا به مسائل دیگران حساس باشند و نیازهای آنان را نیز در نظر بگیرند. همچنین این گونه جلسات جسارت ابراز عقیده را در کودک ما به وجود آورده و مهارت اجتماعی او را افزایش میدهد.
- بازیهای دسته جمعی انجام دهید
بازی نیاز طبیعی کودک است که بدون آن رشد کاملی نخواهد داشت. بچهها میتوانند با همدیگر یا با بزرگترها بازی کنند. بی توجهی به این نیاز کودک میتواند آثار زیان باری برای وی در پی داشته باشد. در سیره رسول خدا و امامان معصوم نیز توجه ویژهای به بازی کودکان شده است. جابر میگوید: «بر پیامبر(ص) وارد شدم در حالی که حسن و حسین را بر پشت خود سوار کرده بود و چهار دست و پا راه میرفت و میفرمود: شتر شما چه شتر خوبی است و شما چه سواران خوبی هستید».
- میتوانیم دلیل بیاوریم
برخلاف کودکان کم سن و سالتر هنگام تربیت و نظم آموزی به کودکان دبستانی میتوانیم دلیل کارمان را برای آنها توضیح دهیم. کودک اگر بداند چرا باید آنچه را از او خواسـتهایم انجام دهد راحتتر خواسته ما را اجابت خواهد کرد و این کار باعث میشود که انگیزه درونی در او تقویت شده و آن کار را با میل و رغبت بیشتری انجام دهد.
- همه اشتباهات را حل و فصل نکنید
وقتی همه مسائل و اشتباههای فرزندانمان را حل و فصل نمیکنیم به آنان فرصتی میدهیم تا مسئولیت بیشتری در قبال کارهایشان عهده دار شوند و توانایی آنها در حل مسائل شان بالا رود. این مسئله تأثیر بسزایی در ارتقاء سطح اعتماد به نفس کودکمان دارد و افزایش اعتماد به نفس به معنای تضمین موفقیت کودکمان در آینده میباشد. کودکانی که همواره از ناحیه والدینشان حمایت شده و اشتباهاتشان برطرف میشود، افرادی وابسته و بدون اعتماد به نفس کافی بار میآیند، افراد ضعیفی که هیچگاه نمیتوانند مشکلاتشان را به تنهایی حل کنند. اگر فرزندتان میگوید: «مامان نمیتونم دکمه شلوارم را ببندم» به او بگویید: «سعی کن، میتونی، فقط باید کمی دقت کنی» و یا این که کمکش کنید تا این کار را انجام دهد.
- به آنان بیاموزید که چگونه مسائل خود را حل کنند
بچهها در این سن میتواند مراحل مختلف حل مسئله را به شکلی منظم بیاموزند. وقتی بچهها بیاموزند که مسئله خود را مشخص کنند، راهحلهای مختلف را ارائه دهند، یکی از راهحلهای را انتخاب کنند، آن را به کار گیرند و درباره موثرتر واقع شدن آن نظر دهند، درباره خود احساس بهتری خواهند داشت. نظم آموزی به بچهها در این مقطع به مفهوم آموزش کنترل خود است که آن را برای همکاری و کنار آمدن با دیگران نیاز دارند.
منابع :
1. مجله پیوند شماره 289ص22، محبوبه فولاد چنگ.
2. نظم آموزی به کودکان، مجید همتی، انتشارات موسسه امام خمینی(ره).
نویسنده : محمدصادق آقاجانی