در دوران کودکی و پیش از نوجوانی، فرد وابستگی عمیق به خانواده دارد و کلیه تعاملات و ارتباطات وی در چارچوب و تحت نظر خانواده صورت می گیرد و به علت عدم تداوم دوستی ها، ارتباط همسالان هیچ مشکلی ایجاد نمی کند. خانواده کنترل مستقیم روی رفتارها و ارتباطات فرزند خود با سایر دوستان اعمال می کند، به راحتی در دوستی های کودکان دخالت و اعمال نظر می کند و حتی درمورد نوع ارتباط و میزان ارتباط برای فرزندان خود حد و حدودی مشخص می نماید.
اما در دوران نوجوانی، پیوند بین والدین و نوجوانان شروع به ضعیف شدن می کند و در مقابل، ارتباط بین همسالان و دوستان افزایش می یابد. اغلب پدران و مادران این نفوذ فزاینده را تهدیدی برای خود به حساب می آورند و معتقدند که ارتباط زیاد فرزندان آنها با دوستان و همسالانشان ممکن است به ارزش های خانوادگی آسیب برساند، یا محبت و عشق را که حق آن هاست و باید فرزندشان نثار آنها کند از آنان دریغ می کند. اما چنین نیست.
تحقیقات متعدد ثابت کرده اند که همسالان ارزش های خانواده را تأیید می کنند. گرچه ممکن است همسالان برخی مسائل را بزرگ کنند و بر اختلاف سلیقه بین والدین و فرزندان بیفزایند، اما به ندرت می توانند مشکل آفرین شوند. اعمال کنترل شدید و دخالت های نابجای والدین در ارتباطات سالم فرزندان، خود مهم ترین عامل مشکل ساز است.
والدین می توانند با ایجاد ارتباط قوی (از طریق درک نیازهای نوجوانان، اشتیاق در کمک به آن ها و اجازه دادن برای بروز احساسات خشم، خصومت، محبت و عشق آن ها) با فرزندان خود، نظارت و کنترل غیر مستقیم بر دوستی ها و ارتباطات آن ها اعمال نمایند و در ضمن موضع برتر خود را نزد نوجوان حفظ کنند.
شک کردن به دوستی های سالم بین نوجوانان باعث بروز اختلاف بین والدین و فرزندان و حرارت بخشیدن به دوستی خواهد شد. اگر والدین به نوجوانان فرصت دهند تا با همسالان خود مشکلات ناشی از بلوغ را حل کنند، از حرارت و حدّت ارتباط هایشان کاسته خواهد شد. بهترین روش برای کنترل ارتباطات نوجوان این است که والدین طی مراسمی یا یک دعوت ساده با دوستان آنها آشنا شوند و بفهمند دوست آن ها کیست.
اطلاع از علایق و خواست های دوست نوجوان می تواند به اولیا کمک کند تا فرزندشان را بهتر درک کنند. در موارد بسیاری علت گرایش بیش از حد نوجوان به همسالان ، ناشی از توجه ندیدن در خانواده است. توجه و محبت کافی به فرد که متناسب با سن وی باشد و او را به دوران جوانی و بزرگسالی رهنمون شود بهترین نوع توجه است. نوجوان در این سن مشاور است و دارای آن پختگی عقلی است که بتواند در مورد مسائل خود تصمیم گیرد و در سایر تصمیم گیری های خانواده شرکت کند. این برخورد به نوجوان کمک خواهد کرد تا ضمن رسیدن به استقلال، در کسب یک هویت موفق توفیق یابد.
این ارتباط لازم است و سبب رشد عاطفی روحیه اجتماعی و کسب «خود انگاره» کودک می شود.
در صورت نبودن همسالان یا عدم صلاحیت آنان، ارتباط فامیلی با نزدیکان همتا، ایفای نقش همسالان به وسیله پدر و مادر، بازی کودک با اسباب بازی ها (عروسک ها، خرس های پشمالو و…) در نقش همسالان و ذکر قصه هایی با محتوای روابط همسالان می تواند تا حدودی جای رابطه با همسالان را پر کند.
در حالت ضرورت ارتباط کودک با همسالان نامطلوب (عدم امکانات یا وابستگی فرزند به آنان) برای این مساله حساسیت فراوانی نشان ندهید؛ زیرا با حساسیت شما وابستگی اش بیشتر خواهد شد. زیرا انسان بر آنچه منع می شود حریص تر است.
می توانید برای تاثیر پذیری کمتر فرزند خود، زمان ارتباط آنان را کمتر کنید یا منزل خود را محل تجمع کودکان قرار دهید تا بتوانید بر رفتار آنان به طور مستقیم نظارت داشته باشید ودر صورت لزوم (برای مثال، سخن زشتی از همسالان) با برخورد سنجیده دخالت کنید.
برای کاهش تاثیر منفی همسالان باید فضایی سالم را در خانه فراهم سازید؛ به این گونه که رابطه ای عاطفی خود را با کودک قوی تر کنید. اعتماد به نفس او را افزایش دهید و ارزش ها و ضد ارزش ها را برایش تبیین کنید.
ایجاد پشتوانه فرهنگی و تقویت روحیه دینی است تا فرزند شما در محیط های خارج از خانه (مهدکودک، آمادگی، مدرسه، و…) سالم بماند و تحت تاثیر بد آموزی های دیگران قرار نگیرد.
