تربیت در نظر بیشتر والدین چیزی جز تنبیه نیست؛ ولی واژه تربیت، در واقع به معنای تعلیم دادن یا پرورش، شامل مجموعهای از روشهای مثبت و منفی است. وقتی کودکان خود را تربیت میکنید، به آن ها میآموزید که چطور رفتار کنند. پیش از آن که انجام کاری را از آنها بخواهید، به آن ها آموزش میدهید. شما برای آن ها قالبهای رفتاری میسازید تا آنچه را که از آنها انتظار دارید، ببینند. پیوسته به آنها میگویید که انجام چه کاری درست است و در صورت لزوم به آنها یادآور میشوید که کدام عملشان شابیسته نیست.
تربیت موثر آن است که وقتی فرزند شما نیم نگاهی به شما میاندازد تا مطمئن شود عملی که انجام میدهد درست است یا نه، بگوییم: «درسته، خوبه». واکنش تربیتی در قبال کودکی که تازه راه افتاده و دارد به طرف پریز برق میرود، یک «نه» قاطع و محکم است. وقتی در حال تلفن زدن، فرزند خردسالتان میخواهد مکالمه تلفنی شما را قطع کرده با شما صحبت کند، تربیت صحیح آن است که به او توجه نکنید. اما اگر خود طفل تصمیم گرفت منتظر تمام شدن تلفن شما بشود، بهتر آن است که به او توجه کنید و نگاهی از سر لطف به او بیندازید.
اصول چهارده گـانۀ راهـنمایی
۱) بـاید شرایطی فراهم شود که کودک هنگام برخورد با مشکل، به فکر چارهجویی و پیدا کردن راه حـل بیفتد. در این صورت،قدرت تفکر و اعتماد به نفس در وی پرورش خواهد یافت.
۲) والدین و مربیانی کـه در نقش راهنما در بازی کـودکان مـشارکت میکنند، باید از توسل به زور،خشونت و سختگیری احتراز کنند و حتما باید با مدارا،ملایمت و در کمال صبر و حوصله به ایفای نقش بپردازند. زیرا خشونت عواقب سوء تربیتی و آموزشی خواهد داشت.
۳) راهنما و مربی باید در برابر کودک رفتاری کودکانه داشته باشند و در جریان اجرای بازی او را مورد نوازش، لطف و مرحمت قرار دهد.
۴) در مواردی که نصیحت وسیلهای برای ارشاد است، باید شرایط محیطی آمـاده و عـاری از هرگونه عامل مخل باشد و نصیحت دور از چشم دیگران صورت پذیرد.
۵) از آنجا که چگونگی رفتار و کردار مربی و والدین در تکوین شخصیت کودک تأثیر بسزایی دارد، راهنما باید مواظب اعمال و رفتار خود در حضور کودکان بـاشد تـا شرایط مساعدی برای تربیت، آموزش و ارائه سرمشق فراهم آورد.
۶) ایجاد عادات صحیح و پسندیده بر پایهء تفکر،از جمله وظایف راهنما در حین بازی و اجرای برنامههای آموزشی در حضور کودکان است.
۷) در حین بازی، راهـنما بـاید به گونهای عمل کند که کودک چون و چرا و تحقیق را بیاموزد و تا به واقعیت، علم و یقین نرسیده است، چیزی را نپذیرد و از آن تبعیت نکند.
۸) رعایت اصل مساوات در بازی، از مهمترین نکاتی است کـه بـاید مـورد توجه راهنما قرار گیرد. ذکـر ایـن نـکته ضروری است که حتی نباید به کودکی، به سبب داشتن هوش و ذکاوت بیشتر، امتیازات علنی داده شود. اصل قابل قبول آن اسـت کـه بـاید همه کودکان در مقابل کار، کوشش و اعمال برجستۀ خـود، مـورد تشویق قرار گیرند.
۹) در بازی باید اصل تعدیل بین افراط و تفریط مورد توجه راهنما قرار گیرد. بنابراین، باید روشهایی اعـمال شـود کـه کودک در همه زمینهها رفتارمتعادل داشته باشد.کودکی که در یـک جهت رشد کند،از درک حقایق سایر جهات عاجز خواهد ماند. بنابراین، روش صحیح آن است که کودک در همهء زمینهها رشد مـتعادلی داشـته بـاشد.
۱۰) یکی از اصول راهنمایی، تذکر است. بنابراین راهنمای موفق و آگاه در حین بـازی از ایـن اصل غافل نخواهد شد.
۱۱) بیشترین تغییرات رفتاری در کودک از طریق اعمال و رفتار راهنما صورت میگیرد، نه از طـریق زبـان او.
۱۲) رعـایت احترام به کودک و اهمیت دادن به شخصیت او در حین بازی، از جمله وظایف راهـنماست.
۱۳) اعـمال صـحیح به هنگام تبشیر، مژده دادن،انذار،بیم دادن و بر حذر داشتن از سوی راهنما،در هدایت و اصلاح رفـتار کـودک مـؤثر است. رعایت این جنبهها در کنترل، نظارت و ارائه رهنمودهای لازم در حین بازی ضروری است.
۱۴) استفاده از مـشورت در حـین بازی و تصمیمگیری در موارد خاص، موجب ملکه شدن و رشد این خصیصه در کودک خواهد شـد.