استرس عبارت است از واکنش های فیزیکی، ذهنی و عاطفی که در نتیجه تغییرات و نیازهای زندگی فرد، تجربه می‌شوند. تغییرات می‌توانند بزرگ یا کوچک باشند. پاسخ افراد به تغییرات زندگی متفاوت است. استرس مثبت می‌تواند یک انگیزش دهنده باشد در حالی که استرس منفی می‌تواند در زمانی که این تغییرات و نیازها، فرد را شکست می‌دهند، ایجاد شود.
بعضی کودکان ممکن است بسیار کلافه باشند و حالات آن ها کاملاً طبیعی به نظر بیاید. و بعضی ممکن است حالات مختلفی بروز دهند؛ که می توان به تغییر الگوی خواب و بیداری و یا برگشت به رفتارهای خردسالی (مکیدن انگشت شصت، خیس کردن رخت خواب، چسبیدن به والدین و …) اشاره کرد.
استرس علائم متفاوتی دارد که هر کدام از آن ها می توانند علائم شرایط یا بیماری های دیگری غیر از استرس باشند. ولی به هر حال به هر تغییر ناگهانی در رفتار کودکان که مربوط به مراحل رشد نباشد باید توجه کرد. بعضی از این علائم و یا یک یا دو مورد ناگهانی که مدتی دراز به طول انجامند، نیازمند مراقبت های بیشتر هستند. به هر صورت هرگاه استرس وارد زندگی کودک شود به طوریکه کودک احساس سرخوردگی، پریشانی یا بیماری فیزیکی کند باید به یک متخصص (پزشک کودکان، مشاور مدرسه و یا یک روان شناس) مراجعه کرد.
بهترین راه برای از بین بردن استرس کودکان، توجه به علائم استرس، صبوری و دوستی با کودک برای پیدا کردن منبع استرس اوست. زمانی که استرس سیستم دفاعی روانی کودک را به هم بریزد، معمولا خود را به صورت علائم جسمانی و گاهی اوقات علایم روانشناختی نشان می‌دهد: تنگی نفس، تیر کشیدن قفسه سینه، دل درد و تپش قلب از جمله علایم جسمانی، گوشه گیری، گیجی، بی تمرکزی، بی علاقگی به بازی یا صحبت کردن با دیگران و افت تحصیلی از علایم روانشناختیِ ناشی از استرس در کودکان است.
بسیاری از والدین در هنگام مواجهه با علائم استرس و اضطراب در کودک‌شان، شروع به سوال پرسیدن از او می‌کنند و با حالت تحکم و بازپرسی از کودک می‌خواهند که دلیل استرس و تنش‌های روانی خود را بازگو کند؛ اما غافلند از اینکه کودکان نمی‌توانند احساسات خود را به خوبی بیان کنند. نخستین قدم برای مدیریت استرس کودک، صحبت کردن با او به زبان خودش، یعنی زبان کودکی است. والدین باید سعی کنند از روش‌های کودکانه به دنیای فرزندان‌شان راه پیدا کنند، او را بشناسند و به تدریج با او دوست شوند.
زمان بیشتری را به کودکان خود اختصاص دهند و هیچ‌گاه برای پیدا کردن دلیل استرس او عجله نکنند. صبور باشند، و این را بدانند که ۹۰ درصد مشکلات با بیان استرس برطرف می‌شوند.به جای پرسیدن سوالات مستقیم، به شکل غیرمستقیم، برای مثال استفاده از اسباب بازی، بازی‌های فکری، جدول یا داستان پردازی از کودک بخواهید درباره مشکلش با شما صحبت کند. به کودک خود توهین نکنید. اصطلاحات مثبتی که بار تحقیر دارند مثل «تو دیگه بزرگ شدی، مرد خونه شدی… این چه رفتاریست که داری؟» را به کار نبرید و سعی نکنید کودک خود را واردار به تغییر در رفتارش کنید. به شکل بازپرسی و با نیت کشف استرس نباید با کودک برخورد کرد.
تا حد ممکن از جر و بحث‌های خانوادگی، بزرگ‌نمایی مشکلات و بازگویی اخبار حوادث در خانه خودداری کنید. محیط خانه برای کودک باید شادباشد. سعی کنید برای کودک حدود اختصاصی مشخصی مانند میز یا کمد اختصاصی در نظر بگیرید تا بتوانددر این فضا تنها باشد و کمی با خودش خلوت کند. بسیاری از کودکان مضطرب، به مرورِ زمان، وسواسی می‌شوند، مثلا شرایط را مدام چکمی‌کنند، سوالات تکراری می‌پرسند و رفتارهای تکراری از خود نشان می‌دهند که نشان از رفتار وسواسی ناشی از منشی اضطرابی است.
