ترس
ترس، یکی از عواطفی است که بسیاری از نیروها و استعدادهای درونی آدمی را فلج میکند و از شکوفاشدن آنها جلوگیری میکند. افراد، برحسب تفاوت سنی خویش، دچار ترسهای مختلف و گوناگونی میشوند. از نظر اسلام، ترس از مجازات و کیفر خداوند برای مردم لازم است
و بهطوریقین چنین ترسی، امنیت و آسایش را برای جامعه به ارمغان میآورد.
گاه ترس میتواند به کودک بیاموزد که پاسخهای جدیدی بیاموزد. هوش نیز در اکتساب ترس مؤثر است. ظاهراً اطفال باهوش سریعتر از اطفال دیگر احتمال خطر را درک میکنند و تخیلات بیشتری در ذهن خود میپرورانند و ازاینرو دستخوش ترس بیشتری میشوند.
مهمترین ترسهای شایع در دوران کودکی عبارت است از:
1. ترس از حیوانات
2. ترس از تاریکی
3. ترس از مدرسه
4. ترس از مرگ
والدین باید به ترسهای کودکان اهمیت دهند و نباید نگرانیها و ترسهای کودکان را به سخره بگیرند. والدین باید به حرفهای کودکان خود بهخوبی گوش دهند و بگذارند آنها بهراحتی دربارۀ ترسهای خود صحبت کنند و سپس با او همدلی کنند. پدر و مادر باید کودک خود را به انجام کارهای مستقل و منفرد تشویق کنند. تقویت اعتماد به نفس در کودک، باعث کاهش ترس در او میشود. درصورتیکه یکی از والدین از چیزی میترسد، باید تا حد امکان از نشاندادن ترس خود در حضور کودک بپرهیزد؛ چراکه والدین ترسو، کودکان ترسو پرورش میدهند .
بنابراین به نظر میرسد برای رفع مشکل کودک نباید عجولانه عمل کرد. تعجیل و شتابزدگی در کاهش ترس کودک، میتواند به جای درمان، اضطراب و ترس او را افزایش دهد. این ترس معمولاً بهتدریج از بین میرود و لازم است والدین با خونسردی و آرامش اقدام به کاهش این ترسها کنند. همچنین هرگز نباید کودکان را بهدلیل ترسی که دارند تحقیر و سرزنش کنیم. هرچند دلیل ترس از دید ما بزرگترها کاملاً غیرمنطقی و نامعقول به نظر میرسد؛ اما خود کودک چنین احساسی ندارد و نمیتواند غیرمنطقیبودن ترس خود را درک کند و سرزنش به او کمکی نخواهد کرد. تلاوت چند آیه از قرآن کریم یا ذکرهایی چون صلوات بر محمد و آل محمد(ص) در آرامش و کاستن از ترس کودکان بسیار مؤثر است .
اضطراب
بسیاری از کودکان تا اندازهای ترس و اضطراب را تجربه میکنند. آنها ممکن است در موقعیتهایی قرار بگیرند که در درون خود، احساس تنش کنند و همین احساس را به صورت اضطراب نشان دهند. اغلب والدین نمیدانند که دلایل این اضطرابها چیست و از کجا سرچشمه میگیرد؟ آنها به دفعات از خود میپرسند که «چرا کودک من این قدر مضطرب و وحشتزده است؟» اغلب کودکان هنگام رفتن به مدرسه یا محیط تازهای که قبلاً در آن حضور مستمر نداشتهاند، دچار اضطراب میشوند.