مسئولیت والدین نسبت به کودک در حقوق اسلام

مسئولیت والدین نسبت به کودک در حقوق اسلام

والدین در قبال کودکان و فرزندان خود وظایف و مسئولیت هایی دارندکه رعایت آنها ضروری است.امام سجاد (علیه السلام) فرمودند :"حق فرزندت به تو آن است که بدانی،وجود او بخشی از توست و نیک و بدی های او در این دنیا وابسته به توست. باید بدانی که تو در مقام سرپرستی او مسئول هستی"

حضرت پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) پدر را تنها، مسئول سلامت جسم و روان فرزند ندانسته، بلکه او را موظف ساخته که در رشد معنوی وی بکوشد. ایشان می فرمایند:" ... موظفی فرزند را به آداب و اخلاق پسندیده پرورش دهی،  به رفتار خود در تربیت فرزندت توجه کنی..."  حضرت امیرالمومنین علی (علیه السلام) به فرزندش امام مجتبی (علیه السلام) می فرمایند:" قلب نوجوان مانند زمین خالی از بذر و گیاه است، هر تخمی که در آن کاشته شود، قبول کرده و پرورش می دهد."

رعایت عدالت، راستگویی و پرهیز از دروغ از جمله اعمالی است که باید به اجرا درآید. این مسئولیت اختصاص به زمان حیات کودک ندارد بلکه متوجه پیش از تولد فرزند و حتی پیش از ازدواج والدین است.

وظایف و مسئولیت های پدر و مادر قبل از ازدواج

اولین وظیفه زن و مرد برای تولد یک فرزند رعایت حق آن فرزند در داشتن پدر و مادر شایسته است که در نخستین گام با ازدواج قانونی  و شرعی صورت گیرد. تولد خارج از این دایره و قانون، اولین ظلم و تعدی به حقوق کودک است که اسلام از آن نهی نموده است. حق دیگر کودک، برخورداری از سلامت جسم و روان است که بخشی از سلامت جسمی و روانی کودک تابع پدر و مادر است که از طریق وراثت به فرزند منتقل می شود. اسلام توصیه می کند به هنگام ازدواج هریک از زوجین در صفات، خصایص روحی و جسمی طرف مقابل دقت کنند تا محصول زندگی مشترک فرزندی سالم باشد.

پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند:" تخیروا لنطفکم فان العرق دساس" جایگاه مناسبی برای نطفه (کودک) خود برگزینید زیرا ریشه ها (ژنها) سرایت کننده اند." و همچنین ایشان ازدواج با زن زیبایی که در محیط خانوادگی پست و آلوده  پرورش یافته است را منع نموده اند. ونیز ایشان مرد شرابخور را شایسته ازدواج نمی دانند.

ازدواج با فرد بد اخلاق هم ممکن است  سلامت روانی و جسمانی فرزندان را به خطر می اندازد.

وظایف والدین قبل از تولد فرزند

سهم مادر در تکوین و رشد جنین و نیر در انتقال صفات ارثی بیشتر از پدر است زیرا نقش وراثتی پدر بعد از انتقال نطفه پایان می یابد ولی نقش مادر تا 9 ماه دوران زندگی جنین و پس از آن تا 2 سال ادامه می یابد و کودک در این فاصله از راه خون و شیر با مادر در ارتباط است. و عوامل مادی مثل بیماری ها تغذیه و .. و عوامل روانی مادر مثل اظطرابها ناراحتی ها و ... در پرورش جنین موثر است

شرع مقدس اسلام به حمل هم شخصیت اجتماعی عطا نموده ( سقط جنین را مستوجب دیه و کفاره می داند)و حفظ سلامت جسمانی و معنوی آن را مورد توجه قرار داد.

وظایف والدین بعد از تولد کودک

با تولد وظایف والدین و مسئولیتشان سنگین تر و در عین حال لذت بخش تر می شود مهمترین مساله در این زمان نگهداری و تربیت نوزاد است تا اینکه به سن رشد برسد. در حقوق و فقه اسلامی به نگهداری و تربیت فرزند " حضانت" گفته می شود.

برگرفته از :حقوق خانواده: آیت الله موسوی بجنوردی