اهداف انتقال محبت اهل بیت و امام زمان به کودکان:

1. خانواده‌ها به یکی از مهم‌ترین وظایف خویش در امر تربیت فرزندان  بپردازند (1) که متأسفانه پرداختن به مشکلات زندگی و تلاش برای رفاه و لذت بیشتر، بسیاری از والدین را از وظایف مهم تربیتی دور کرده است. آشنا کردن والدین با این وظیفه، و معرفی کردن راه‌کارهای عملی به آنها که در بحث راهکارها می‌آید.

2. پرورش نسلی منتظر که در سایه محبت به حضرت، زمینه ظهور را فراهم آورند.

3. مبارزه با تهاجم فرهنگی غرب که تمام توجه‌اش به عشق‌های زودگذر به انسان، لوازم، لباس و ... است و جایگزین کردن عشق و محبت به حضرت که تمام ویژگی‌های معشوق حقیقی را داراست.

4. ارایه راه‌کاری آسان و کارآمد به والدین برای انتقال محبت حضرت تا زمینه انتقال دیگر ارزش‌های دینی و هنجارهای رفتاری در فرزندان نیز فراهم آید.

5. جلوگیری از گرایش شدید مراکز مشاوره به سمت و سوی راهکارهای غیربومی و دینی برای برطرف ساختن مشکلات تربیتی و ارایه راه‌حلی آسان و عملی که با آموزه‌های دینی هماهنگ باشد. متأسفانه در برخی مراکز مشاوره خانواده، گاه راه‌ حل‌هایی برای رفع مشکلات تربیتی فرزندان ارایه می‌شود که نه با فرهنگ دینی و نه با فرهنگ بومی ما هماهنگی دارد.

6. شواهد متعددی نشان می‌دهد که بسیاری از انسان‌ها در سرتاسر دنیا، تشنه معارف دینی و الهی هستند. این مساله، از گریز از فرهنگ مادی غرب سرچشمه می‌گیرد که با فطرت انسان‌ها ناسازگار است و نمی‌تواند نیازهای وجودی آنها را برطرف سازد. ازاین‌رو، روز به روز به تعداد افرادی که خواهان راه‌کارهای دینی در اداره جامعه، خانواده و... هستند، افزوده می‌شود. از طرفی ما وظیفه داریم پاسخی به آن نیازها بدهیم؛ لذا این نوشته می‌تواند بخشی از نیازها را برآورده سازد و دستکم دری به روی بسیاری از تشنگان باز کند و آنها را به تفکر و تأمل وادارد که خانواده اسلامی، چه توانایی‌هایی برای تربیت فرزندان دارد. در حقیقت این نوشته، الگویی عملی و کارآمد را پیش روی آنها قرار می‌دهد.

اهمیت و نقش محبت اهل‌بیت(علیه السلام) و سعادت‌مندی انسان‌ها

الف) «زمخشری» از مفسران اهل‌سنت، در تفسیر معروف خود به نام الکشاف در ذیل آیه ﴿قُل لَّا أَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِی الْقُرْبَى﴾می‌فرماید:

عن النبیِ[ص] إنه قال: من مات علی حبِّ آل محمد مات شهیداً، ألا و من مات علی حب آل محمدٍ مات مغفوراً له، ألا و من مات علی حب آل محمد مات تائباً... ؛

پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند: کسی که بر محبت آل محمد بمیرد، شهید است، آمرزیده می‌شود، توبه‌کننده به شمار می‌آید، با ایمان کامل مرده است، ملک الموت او را به بهشت بشارت می‌دهد و... .

ب) از پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) فرموده است:

[دوستی من] و اهل‌بیتم، در هفت منزل سخت و خطرناک برای شما سودمند است: هنگام مرگ، در قبر، هنگام نشور، هنگام حساب و کتاب، نزد میزان و هنگام عبور از صراط. (2)

شاید بر همین اساس، یکی از وظایف والدین، انتقال محبت اهل‌بیت (علیه السلام) به فرزندان شمرده شده است؛ چنان‌که علی(علیه السلام) از پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) نقل می‌فرماید: فرزندان خود را بر سه صفت تربیت کنید: دوستی پیامبرتان، محبت اهل‌بیت او و قرائت قرآن.

حال که محبت اهل‌بیت(علیه السلام) این‌قدر مهم است و نقش مهمی در رستگاری انسان‌ها دارد، ضرورت دارد والدین و نظام تربیتی ـ آموزشی جامعه ما، تلاشی دو چندان برای انتقال این محبت به فرزندان از خود نشان دهند.

نکته اول پیش از پرداختن به بحث راه‌کارها که می تواند نوع نگاه ما را عوض کند و راه‌کارها را کارآمد و مؤثر سازد، توجه به بحث اخلاص است.

 امام علی(ع) می فرماید: طوبی لِمَن أخلص لله عَمَلَه و علمَه و حبَّه و بغضَه و اخذَه و ترکَه و کلامَه و صمتَه و فعلَه و قولَه؛[3] خوشا به حال آن‌که عمل، علم، حب، بغض، انجام، ترک، کلام، سکوت، کردار و گفتارش را فقط برای خدا انجام دهد. حضرت علی(ع) می‌فرماید: العملُ کلُّه هباءاً الّا ما أخلص فیه؛[4] هر عملی بر باد است، جز مقداری که در آن خلوص نیت باشد.بنابراین، والدین محترم باید بر اساس این روایات، اخلاص در تربیت را رعایت کنند و هدفشان، افتخار و بالیدن به فرزند خود نزد دیگران یا امور مادی و دنیوی نباشد. اگر هدف و نیت فقط خدا بود و این‌که فرزند امانت الهی است که من وظیفه دارم او را خوب پرورش دهم تا نزد خدا و اولیای او سرافراز باشم، برکات بسیاری در دنیا و آخرت از این فرزند نصیب والدین و جامعه می‌گردد که در روایات به برخی از آنها اشاره شده است

مفهوم انتظار را باید به کودکان آموزش داد

کودک می تواند مفهوم انتظار کشیدن را در بسیاری از موارد، چون منتظر غذا ماندن، منتظر آمدن بابا بودن بفهمد. درک همین مرتبه از انتظار،به کودک کمک می کند تا در سال های بعد، مفهوم انتظار را بهتر درک کند. “

محیط خانواده

در حوزه تربیت مهدوی کودک و نوجوان باید از خانواده شروع کرد. پدر و مادرانی که می خواهند فرزند مهدوی داشته باشند باید خودشان صالح و منتظر باشند. حتی فرد قبل از تشکیل خانواده و پذیرفتن نقش پدری و مادری، باید باور، ایمان و شناخت مهدوی را در خود تقویت کند و کردار و گفتارش را به شاخصه های مهدوی پیوند بزند. وقتی جریان ازدواج و انتخاب همسر بر اساس شاخصه های مهدوی صورت بگیرد، پایه های خانواده مهدوی شکل می گیرد. در این سیر با مدیریت پدر و معلمی مادر، تربیت مهدوی در خانواده آغاز می شود. نقش پدر در تربیت مهدوی فرزندان بسیار پر رنگ است چرا که پدر علاوه بر نقش مدیریتی، الگوی تأثیرگذارتری برای فرزندان است. پدر باید زندگی مهدوی را با مهندسی خاصی مدیریت کند و مادر در این میان فقط نقش معلمی دارد. پدر و مادر برای ایجاد احساس مذهبی و شناخت مهدوی در کودکان باید از روشهای غیر مستقیم و اثرگذار استفاده کنند

1- فضا سازی:
ما در تربیت نمی توانیم آدم ها را تک به تک تربیت کنیم؛ اگر تربیت صحیح خواسته باشیم، باید فضا ایجاد کنیم. افراد وقتی در فضای خاصّی قرار بگیرند، مطابق آن فضا حرکت خواهند کرد. خیلی از چیزها احتیاج به ارایه ی مستقیم کار ندارد. تعلیم وتربیت پنهان است که از طریق فضاهایی که ایجاد می شود، شکل می گیرد. یکی از فاکتورهای مهم در فضاسازی این است که وجود مبارک حضرت را جدّی بگیریم و کوچک ترین شوخی و سهل انگاری به این موضوع وارد نکنیم؛ مانند مسأله ی قرائت قرآن. دستور الهی به ما می گوید: ( وَ إِذَا قُرِئَ القُرءَانُ فَاستَمِعُوا لَهُ ...)؛ هنگامی که قرآن خوانده می شود، به آن گوش فرا دهید... . به محض شروع تلاوت، مثلاً در تلویزیون ، انسانی که می خواهد دیگران را تربیت کند، خودش باید ساکت باشد و با همه ی وجود به قرآن گوش فرا دهد. دیگر احتیاج نیست که دیگران را امر به گوش فرا دادن کنیم. این مسأله بسیار مؤثر است.

2- گوش زد کردن اهمیت مسأله:
شوخی و خنده جزء زندگی ما است؛ حتی در مسایل دینی نیز بعضی موقع شوخی می کنیم. در بعضی چیزها به هیچ وجه نباید شوخی وارد شود؛ از جمله قرآن و قیامت. نام قیامت که بیاید، باید اشک جاری شود. اگر بخواهیم نسلِ منتظر بار بیاوریم، با بعضی چیزها نباید شوخی کنیم . با نام امامِ زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف ) نمی توان شوخی کرد. باید با شنیدن نام ولیّ عصر (عجل الله تعالی فرجه الشریف ) حال مان دگرگون و چهره مان متغیر شود. این تغییر چهره تأثیر خودش را می گذارد. اگر بچه ای گوشه ی چشمِ تر ما را ببیند ، از هزاران آموزش مستقیم بهتر است. آن بچه می بیند و در اعماق وجودش اثر می گذارد. نشان دهیم که ما درباره ی یک انسان مهم و بزرگ حرف می زنیم که سر سوزنی سهل انگاری در او وارد نمی شود. نام امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف ) که می آید بر می خیزیم و دست روی سر می گذاریم. این کاری بوده که امام رضا علیه السّلام قبل از تولد امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف ) انجام می داده؛ این تکریم ها در عمل باید نشان داده شود و مهم ترین تربیت نسلِ منتظر این است که نشان دهیم سخن از شخص بسیار مهمی است.

3- انتقال معارف مهدوی:
سخن از تعلیم معارف مهدوی است . خیلی چیزها باید به کودکان مان بیاموزیم. یکی از آن ها احادیثی است که در مورد حضرت است. انتقال این ها به کودکان بسیار کارساز است.یکی از اساتید می گوید:( دردوران کودکیِ من، شخصی بود که هیأت تشکیل داده بود و بچه های کوچک تر را دعوت می کرد. هر وقت می رسیدیم می گفت، حدیث نماز را بخوانید. همه ی ما دسته جمعی می خواندیم : « مَن تَرَکَ الصَلوةَ مُتَعَمّداً فَقَدَ کَفَرَ ...» و خودش ترجمه می کرد: « هر کس نماز را عمداً ترک کند کافر است». گویا از آن زمان، از آن جلسه، من همین یادم می آید. چه قدر در دوران جوانی و نوجوانی، به فریادم رسید؛ آن گاه که با غرایز ، شبهات ومسایل گوناگون مواجه می شدم. لازم است این فرازها را برای بچه ها توضیح دهیم. برخی چیزها را گزیده انتخاب کنیم تا بچه ها تکرار کنند و حفظ کنند این ها نگه دارنده ی آن ها است.

4- بسیار یاد کردن امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف ) :
یکی دیگر از چیزهایی که باید در مورد روش های تربیتی تأکید کنیم، انجام آداب خاص و یاد کردن فراوان از امام (عجل الله تعالی فرجه الشریف ) است. ذکر امام ونام امام باید در زندگی ما فراوان باشد . یکی از چیزهایی که امروزه می بینیم و بسیار مؤثر است، ختم قرآن است که با برنامه ریزی های مدّون و منظم، هر کس یک حزب یا جزء یا سوره ای از قرآن را برای قرائت قبول می کند و موظف است هر روز آن را انجام دهد. این ختم قرآن را برای امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف ) انجام می دهند؛ یعنی هر روز یک ختم قرآن صورت می گیرد

5- ایجاد شرایط خاص :
نکته ی دیگر این که  چراغانی ها، روی کودکان تأثیر بسیار سازنده ای دارد. شیرینی دادن، عیدی دادن و ... که متأسفانه کم می بینیم که روز تولد حضرت مهدی به کسی عیدی بدهند. این کار ها در ذهن بچه های کوچک تأثیر می گذارد و با دوام است. باید در این روزها شرایط خاص برای کودکان فراهم کرد؛ مثلاً اگر به غذایی علاقه مندند آن شب آن غذا را درست کنیم. لباس نو پوشیدن خاطره ی خاصی دارد.

6- بیان زیبایی های اهل البیت علیهم السلام

هر انسانی، عاشق زیبایی است. بنابراین، اگرما زیبایی ها و صفات نیک ائمه اطهار علیهم السلام را به زبان کودکان بیان کنیم آنها عاشق ائمه می شوند ، چنان که حضرت امام صادق علیهم السلام می فرماید :

خداوند بنده ای را که ما اهل بیت را نزد مـردم محبوب کند رحمت نماید... همانا به خدا سوگند اگر سخنان زیبای ما را برای مردم روایت می کردند به سبب آن عزیزتر می شدند.

برای نمونه به چـند زیبایی رفـتاری وظاهـری ائـمه(ع)اشاره می کنیم.

الف. کمک به شیـعیان ستمدیده : در نوشتـه ای از حضـرت به شیخ مفید این چنین آمده است: ما نظرخود را از شما بر نمی گیریم و فراموشتان نمی کنیم که اگر چنین بود گرفتاری ها شما را از پای می انداخت .

ب. مهربانی با شیعیان: حضرت صادق ع می فرمایند: البته ما به شما از خودتان مهربان ترهستیم.

ج. پدر بودن ائمه برای پیروانشان : احادیثی که اشاره دارد ائمه در مورد مومنان به منزله پدری مهربان، بلکه مهربان تر از پدر هستند .

د. ناراحتی ائمه اطهار علیهم السلام به ویژه امام الزمان>عج< با نـاراحتی شیعیان؛ در برخی احادیث آمده که امام در ناراحتی شیعیانش محزون می شود و در مصائب آنها متأثر و در بیماری ایشان بیمار.

ه. زیبایی ظاهری ائمه اطهار علیهم السلام به ویژه امام الزمان>عج <: در روایات متعدد آمده که حضـرت مهدی>عج< شبیـه ترین افراد به پیـامبر ص است و  می دانیم که نبی مکرم اسلام )ص( زیباترین و خوش صورت ترین مردم بوده است . هم چنین در برخی روایات آمده که رسول خدا ص فرمودند:  

مهدی طاووس بهشتیان است.

ی. دعای ائمه اطهار علیهم السلام درحق ما : درنوشته هایی که از ائمه علیهم السلام بـه ویژه امام الزمان>عج< رسیده ایشان چنین می نویسد: ... زیرا ما با دعایی که از خداوند زمین آسمان پوشیده نیست در پی حفظ آنان ( شیعیان ) هستیم .

7- بیان جایگاه والای امام معصوم (ع) در نظام عالم و فواید امام

با توجه به این که انسان ها شیفته افراد بزرگ و بزرگوار هسـتند ، می توان با بیان اینکه ائمه اطهار علیهم السلام واسطه فضل الهی بر بندگان و مایه قـوام و ایستادگی آسمان ها و زمین است و نیز تمام نعمت های الهی به واسطه آنها به مـا می رسد و نشناخـتن پیشوایان دین  با زندگی و مرگ جاهلی مساوی است محبت ائمه اطهار علیهم السلام را در دل فرزندان پدید آورد .

8- زیبایی های دوران ظهور و حضور حضرت امام الزمان>عج<

به واسطه این که ما در زمان حیات وحضور امام عصر>عج< به سر می بریم و او تنها امام حَیِّ ما است ، عنوان نمودن زیبایی های شخصیتی او و عصر ظهور و بروز آن امام غائب>عج< از اهمیت ویژه ای بر خوردار است. 

به یقین اگر فرزندان ما درک کنند که هنگام ظهور مردم و طبیعت چقدر زیبا می شوند عاشق ظهور حضرت و خود ایشان می گردند. و اینک به چند نمونه از ویژگی های دوران ظهور اشاره می کنیم:

الف. هیچ انسان فقیری پیدا نمی شود که انسان به او صدقه بدهد.

ب. زمین و آسمان تمام نعمت های خود را ارزانی می کنند به طوری که زمین سرسبز و پرآب، با درختان و میوه های فراوان می شود.

ج. امنیت فردی، اجتماعی و اخلاقی کامل در زمین حاکم می گردد.

د. همه مشکلات و گرفتاری ها برطرف می شود.

ه. انسانهای با ایمان حاکم زمین خواهند شد.

این روایات، به طور تفصیلی در روایات عصر ظهور بیان شده است و می توان به آنها مراجعه کرد .

9-  دقت والدین در نام نهادن بر فرزندان

یکی از حقوق فرزندان بر والدین، نام نیک نهادن برآنهاست . شاید دلیل آن این باشد که در حقیـقت همین نامگذاری ، به نوعی بیان ارزش ها و تلـقین این نکته است که اهل بیت برای ما جایگاه ویژه دارند. پس بدون تردید ، ذکر نام نیک معصومان علیهم السلام باعث تأثیر پذیرفتن از آنها در کردار کودکان می شود.

مثلاً وقتی نام مهدی در فضای خانه برده شود، باعث یادآوری حضرت نزد فرزندان است که مقدمه محبت ایشان را فراهم می آورد .

10- برپایی جلسات یاد ائمه اطهارFدر منزل بویژه جشن میلاد آنان

معمولا فرزندان، عاشق مراسم جشن و شادی هستند. بنابراین اگر والدین بکوشند دست کم در نیمه شعبان جشن مختصری در منزل برپا کنند و از خویشان و فامیل دعوت نمایند و پذیرایی مختصری به عمل آورند این کار اندک اندک عشق و محبت را در دل فرزندان می کارد .

یکی از دانشمندان سنی مصـری، کتابی در مورد فضیلت های حضرت زهرا س به نام« فاطمه و الفاطمیون » نوشته است.

وقتی از او انگیزه اش را درباره نوشتن این کتاب پرسیدند، پاسخ گفت که در کودکی پدرم به مناسبت ایام ولادت حضرت زهرا (س) مجلس جشن در خانه برپا می کرد و من از میهمانان پذیرایی می کردم و از همام کودکی محبت حضرت زهرا در دل من ایجاد شد .

11-  تشویق فرزندان

اگر فرزند کاری انجام داد که علاقه او را به ائمه اطهار علیهم السلام می رساند مثل: صلوات فرستادن هنگام شنیدن نام آنها ، بلند شدن هنگام شنیدن نام حضرت مهدی>عج< رفتن به مکان های منتسب به ائمه اطهار علیهم السلام و... او را تشویق کنیم و بگوییم امامان هم تو را دوست دارند؛ این کار در دراز مدت باعث ژرف شدن رابطه کودک با ائمه اطهار علیهم السلام خواهد شد .

12-  حضور در مکان های مرتبط با ائمه اطهار علیهم السلام

اگر از برنامه های خانواده ها حضور در مجالس یاد ائمه اطهار علیهم السلام ، مجالس جشن و شادی، مجالس ذکر اهل بیت ، مجالس معرفتی ویژه کودکان درباره ائمه علیهم السلام باشند به یقین فرزندانی عاشقِ وجود نازنین ائمه اطهار علیهم السلام تربیت خواهند کرد؛ زیرا حضور در آن مکان ها و مجالس ، باعث یادآوری حضرت می شود همین یادآوری ، سبب می شود که کودک خود را در محضر ائمه علیهم السلام احساس کند و برای حرکت به سمت و سویی بکوشد که ائمه اطهار علیهم السلام بدان علاقه دارند. متوجه کردن کودک به مکانی مثل مسجد مقدس جمکران و حضور در آن مسجد مقدس و توضیح در سطح فهم کودک نیز نقش مهمی در این امر دارد. و یا خریدن و کتاب های قصه و شعری که آنجا را معرفی می کند و یا از او در مسجد جمکران عکس بگیرید و در منزل قاب بگیرید تا مقابل او باشد و پیوسته به شکل غیر مستقیم پیام پنهان علاقه به حضرت را دریافت کند.

13-  د عا کردن

نقش دعا و توسل در رسیدن به خواسته ها چنان روشن است که نیازی به استدلال ندارد، چون همه ما در زندگی بارها آن را تجربه کرده ایم . اما متاسفانه نکته ای که شاید از آن غفلت شده ، دعا کردن والدین برای فرزندان است تا در مسیر صحیح قرار بگیرند. در اهمیت دعا برای فرزندان همین بس که حضرت امام سجاد ع در صحیفه سجادیه دعای 25 را به فرزندان خود اختصاص می دهد و از خداوند نیک بختی آنها را می خواهد.

نکته دیگر این که مردان بزرگ، از دعای والدینشان بسیار تأثیر پذیرفته اند. برای مثال مرحوم علامه مجلسی نویسنده کتاب شریف« بحار الانوار » ، به برکت دعای پدر خویش به این مقام بلند رسید ، چرا که وقتی ایشان نوزاد بوده، شبی پدرش در نماز شب احساس می کند الان هر دعایی بکند، برآورده می شود. درهمان هنگام فرزندش یعنی علامه مجلسی که درگهوار بود از خواب بیدار می شود و گریه می کند پدر هم در همان حال در حق او دعا می کند و بعدها ایشان به این مقام بزرگ می رسد . نیز این نکته جالب به نظر می رسدکه مستحب است انسان در قنوت نماز صبح خویش این دعا را بخواند(( پروردگارا ما را از جفتمان فرزندانی مرحمت فرما که مایه چشم روشنی ما باشد و ما را پیشوای اهل تقوا قرار ده .))

14-  هدیه دادن به فرزند در مناسبت های مربوط به حضرت

اگر قرار است چیزی برای فرزند تهیه گردد یا مسافرتی که می پسندد یا غذایی که او دوست دارد برایش فراهم شود بهتر است در زمان هایی انجام گیرید که منتسب به حضرت است؛ این خود در جلب محبت به حضرت بسیار مهم به نظر می رسد، برای مثال روزهای جمعه ها که متعلق به حضرت است، غذایی برای کودک درست شود که او دوست دارد .               

نکته: اگر موارد بیان شده را در قالب هنر اجرا کنیم، بسیار تأثیرگذارتر خواهد بود. برای مثال ، ویژگی ها و زیبایی های حضرت را در قالب داستان ، فیلم، کتاب ، لوح فشرده و... به فرزندان خود منتقل کنیم.

نکات زیر در مورد کارآمدی بیشتر راه کارهای آموزش مهدویت

الف. آموزش معارف مهدوی

در آموزش مفهوم انتظار، آشناسازی و ایجاد انس میان کودکان و حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف، توجه به نکات زیر می‌تواند سودمند باشد:

1. هر گونه آموزش و کار تربیتی باید متناسب با سن، درک و توان کودک انجام شود.

2. کودکان با محدودیت‌های خاصی از نظر شناختی روبه‌رو هستند و پذیرش پاره‌ای از مفاهیم مرتبط با موضوع مهدویت، مانند طول عمر، پنهان بودن و انتظارِ طولانی برای آنها دشوار است.

3.یکی از مهم‌ترین نمونه‌ها در سیره ی پیشوایان، نمونه‌هایی است که در آنها برخوردی صمیمی، مهربان و دلنشین با کودکان داشته‌اند و نیز سفارش‌هایی که در جهت احترام، مهربانی و همزبانی با کودکان بیان کرده‌اند؛ یا نمونه‌هایی که خصوصیات ممتاز آنان را در کودکی مطرح می‌کند. این نمونه‌ها از آنجا که به طور مستقیم با کودکان سر و کار دارند، تأثیر بسیاری نیز در بر خواهند داشت.

4. داستان‌های مربوط به کودکی حضرت را تعریف کنید.

5. به زبانی ساده درباره‌ی علت و فلسفه‌ی غیبت (مخفی شدن) حضرت از سوی خداوند توضیح دهید.

6. فلسفه، نحوه و شکل غیبت را به روشی قابل فهم برای فرزند خود شرح دهید: «خداوند ایشان را به صورت انسانی ناشناس در میان مردم قرار داد تا دشمنان نتوانند مزاحمتی برای ایشان داشته باشند.»

7. به کودک خود بگویید که امام دوست ما است و برای برآورده شدن آرزوهای ما تلاش می‌کند.

8. امام از سوی خداوند دارای قدرت‌های ویژه‌ای است؛ به همین خاطر می‌تواند از زندگی همه ی ما باخبر باشد.

9. امام می‌تواند به سبب قدرتی که خداوند به او داده، حرف‌های ما را بشنود و کارهایی که ما برای ایشان انجام می‌دهیم را ببیند و خوشحال شود.

10. وقتی امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف بیایند، مردم با خوبی و مهربانیِ بیشتری با هم زندگی می‌کنند.

ب. پرورش احساسات مهدوی عجل الله تعالی فرجه الشریف

لازم است در سنین پایین‌تر، به جای تمرکز روی آموزش مفاهیم مهدوی، از تمایل فطری کودکان به انسان کامل بهره جوییم و با معرفی اجمالی و قابل فهم، به پرورش احساسات پاک کودکانه همت گماریم و آنها را در ایجاد یک رابطه ی قلبی با امام عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف یاری دهیم؛ بدین منظور پیشنهادهای زیر می‌تواند مفید باشند:

1. به کودک، دعا کردن برای امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف را آموزش دهید.

2. صدقه‌ای که هر روز در صندوق می‌اندازید، می‌تواند به نیت سلامتی آقا و به دست کودکتان باشد.

3. جخودتان محبت قلبی و واقعی خود را نسبت به امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف نشان داده و بر زبان بیاورید. کودکان چون به شما علاقه دارند، به علاقه‌های شما هم دل می‌بندند.

4. رابطه‌ی کودک با امام خود را منفعت‌گرایانه نکنید؛ بلکه آن را بر عشق و علاقه پایه‌ریزی کنید

ج. مراقبت‌های لازم

1. نباید تنها به جنبه‌ی قدسی و احترام معنوی امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف بسنده کرد، بلکه به جنبه‌هایی از رفتارهای آن بزرگوار که برای کودک قابل اجرا باشد مانند احترام، مهربانی، کمک به دیگران و... توجه کافی داشته باشید.

2. ‌از طولانی کردن مراسم مهدوی که سبب اذیت کودک شود،‌ بپرهیزید.

3.اصرار نداشته باشید که کودک هم به اندازه ی شما درباره ی امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف بداند و به همه ی برنامه‌های مربوط به حضرت مقیّد باشد.

4. تربیت مهدوی امری تدریجی است و نباید با شتاب و تندی همراه شود.

5.دوست واقعی امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف، باید فردی قابل اعتماد و مهربان باشد؛ بنابراین سعی کنید در نقش خود بهترین همراه برای کودکتان باشید.

6.کودکان خود را از پرسش درباره ی ابعاد گوناگون زندگی حضرت منع نکنید؛ بلکه تلاش کنید علاوه بر برخورد مشوّقانه با پرسش‌های آنها، از قبل آمادگی لازم برای پاسخگویی را در خود ایجاد کنید.

7. نسبت به برداشت‌های خام کودکان از این موضوع، نگران نباشید.

8. از ترساندن کودک با گفت‌وگوی زیاد درباره ی جنگ‌های هنگامه‌ی ظهور پرهیز نمایید.

9. مراقب ذهنی شدن برداشت کودک از امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف باشید و آن حضرت را در ارتباط با دوستانش و کارهایی که برای دیگران انجام می‌دهد، معرفی کنید

مدرسه و اجتماع‏

پس از محیط خانه، محیط مدرسه و اجتماع نیز در شکل ‏گیری شخصیت کودکان و باورهای آنان نقش مهمی دارند. بسیاری از بچه ها مربیان خود را به عنوان الگو انتخاب می کنند. اگر مربیان و مدیران مدارس دغدغه مهدوی داشته باشند، می توانند نقشی تأثیرگذار در هدایت بچه هابه سمت این آموزه ایفا کنند. اگر معلمان نسبت به امام مهدی (عج) معرفت داشته باشند و بتوانند این شناخت را به بچه ها القا کنند، می توانند در این عرصه تاثیرگذار باشند

 مسئولان و نهادهای ذی‏ربط مانند آموزش و پرورشی آموزش عالی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، مراکز تربیتی، مؤسسات فرهنگی، مساجد، حسینیه‏ها و... همگی باید تلاش کنند ضمن آماده ‏سازی اذهان عموم مردم درباره مهدی موعود، مفهوم انتظار را مفهومی ضروری و ارزشی قرار دهند و این تنها با یک برنامه ریزی منظم و حساب شده قابل دسترسی و پیگیری است.
امروزه دنیای غرب با توجه به خطری که از اشاعه این مفهوم و قدرت سازندگی آن در نسل‏های جوان و نوجوان احساس می‏کند، تلاش می‏نماید به شیوه‏ های مختلف چهره مهدی موعود و وضعیت آخرالزمان را مخدوش و نگران کننده ارائه دهد. در اکثر فیلم‏هایی که با این هدف (یعنی لوث کردن اندیشه مهدویت و تخریب آن) ساخته شده، منجی فردی جنایت پیشه، جنگ افروز و مسلح به انواع سلاح‏های عجیب و غریب نشان داده می‏شود که دنیا را زیرورو کرده و ملت‏ها را در آستانه یک فاجعه فراگیر انسانی قرار می‏دهد. این نوع تبلیغات منفی که جراید و مجلات و پرده سینماها تا بازی‏های کامپیوتری را اشغال کرده، درصدد نابود ساختن فرهنگ مهدویت است. 
 

ویژگی های انسان منتظر برای نوجوانان

1 . اندیشیدن به آینده
یکی از ویژگیهای انسان منتظر این است که به واقعه ای که در آینده اتفاق خواهد افتاد، ایمان دارد . این موضوع را اگر شما با این رویکرد ملاحظه کنید که اگر در وجود انسان این قابلیت بود که بتواند وقایع آینده را پیش بینی کند، چه می شد . یا مثلا در آمریکا اگر عده ای می دانستند چنین اتفاقی خواهد افتاد، خودشان را آماده این اتفاق می کردند .خداوند دو هدیه بزرگ به ما کرامت فرموده است: نخست این که قیامت را وعده داده است و دیگر اینکه ظهور موعود را مطرح کرده است . آینده ای را به نام عصر ظهور پیش بینی کنیم که در آن، شیعیان منتظر دوازدهمین حجت الهی، حضرت مهدی اند . بنابراین یکی از ویژگیهای تربیتی انسان منتظر این است که به آینده ای با وقایع و ویژگیهای خاص می اندیشد .

2 . آمادگی
یعنی نسل منتظر، کودک و نوجوان و جوان ما باید بداند که در عصر ظهور چه کاره است و دارای چه نقشی است . انسان منتظر باید آمادگی کارگزاری حکومت جهانی را داشته باشد . امام زمان (ع) به نیرو و آدمی نیاز دارد که بتواند با پدیده ها و شرایط مواجه شود . این امر که افراد، در دوران غیبت قابلیتها و تخصصهای خودشان را گسترش ندهند، با مفهوم انتظار، تطابق ندارد .

3 . امید به آینده جهان
یکی دیگر از ویژگیهای نسل منتظر، امیدواری و نگرش مثبت به آینده جهان است . اگر ما خودمان را در این شرایط ببینیم، تصور کنیم که منتظر دادگستر و عدل گستر جهان هستیم، در راستای این اهداف تلاش خواهیم کرد . ادیانی که موعودگرا نیستند، یک نگرش کاملا منفی و یاس آور نسبت به جهان دارند . اگر امید به آینده نباشد، انسان دچار افسردگی خواهد شد . اگر به آینده جهانی بیندیشیم که به دست بوش ⁽⁵⁾ و امثال او اداره می شود، احساس ناامیدی و خطر خواهیم کرد و سرنوشت جهان را بسیار تاسف آور و نگران کننده خواهیم دید .

4 . جهانی شدن
 اصلا یکی از ویژگیهای انتظار این است که انسانها را از درون خودشان بیرون بیاورد تا از پرداختن به مسائل جزئی زندگی خودشان دوری کنند . خود محوری برای جامعه بسیار خطرناک است . کسی که درخت را از خیابان می کند و در منزل خویش می کارد، اندیشه این آدم در حقیقت، از خودش و خانه خودش فراتر نمی رود . و خود محوری یعنی این که خود را در حد خودش و خانه خودش ببیند . هر چیزی، در خانه او معنا دارد; در درون خانه او ارزش دارد; فراتر از خانه خودش نمی اندیشد; به شهر نمی اندیشد; به کشور نمی اندیشد; انگار فقط همین نسل است و بس .

انتظار، انسان را از خانه خود بیرون می آورد و جهانی می کند . اصلا ما می خواهیم نسل منتظر را تربیت کنیم; نه فقط یک شهروند . اگر بخواهیم یک نوجوان را تربیت کنیم باید بتوانیم او را با انتظار و مفهوم آن آشنا کنیم . باید به او بفهمانیم که تو برای خودت و در چارچوبه خودت زندگی نمی کنی; باید به جهان بیندیشی، به حکومتی که بر جهان حاکم است .

5 . زیستن با یاد او
ما باید این آرزو را داشته باشیم که اگر توفیق زیارت ایشان حاصل شد، چگونه زیستن و چگونه مردن را از او بپرسیم . نسل منتظر باید منتظر لحظه ای باشد که وقتی امامش را می بیند، صراط مستقیم را با تمام اجزای آن از امام بخواهد; منتها این کار احتیاج به آمادگی دارد . «. . . فزت و رب الکعبة . . .»  جمله ای نبود که علی (ع) در هنگام ضربت خوردن به ذهنشان رسیده باشد; امام سراسر عمرشان با این جمله زیسته بودند و منتظر این لحظه بودند; لحظه رهایی از دنیای تنگ و تاریک به سوی جوار الهی .
 

آسیب شناسی انتقال محبت

1. سطحی‌نگری در معنای محبت

امام باقر(علیه السلام) استفاده کرد. ایشان به جابر جعفی می‌فرماید:

یا جابرُ! بَلِّغ شیعتی عنی‌السلامَ و أعلِمهم أنّه لا قُربةَ بیننا و بین الله عزَّوَجلَّ ولا یَتَقَرَّبُ الیه إلّا بالطاعةِ له. یا جابر! من أطاعَ اللهَ و أحَبَّنا فَهو ولیُّنا و من عَصی اللهَ لَم ینفعه حُبُّنا؛(۴۶)

ای جابر! از طرف من به شیعیانم سلام برسان و به آنان بگو هیچ نزدیکی بین ما و خداوند وجود ندارد و نزدیکی به او حاصل نمی‌شود، مگر به پیروی از او. ای جابر! هر کس خدا را اطاعت کند و ما را نیز دوست بدارد، دوست ماست و هر کس خدا را فرمان‌برداری نکند، دوستی ما برای او ثمربخش نخواهد بود.

از این روایت استفاده می‌شود که محبت اهل‌بیت(علیه السلام)، پیوندی ناگسستنی با فرمانبرداری خداوند دارد. کسانی محبت واقعی به ائمه اطهار(علیه السلام) دارند که در گفتار، کردار و اندیشه‌شان مانند اهل‌بیت عمل کنند.

. 2عدم ایجاد انگیزه در فرایند انتقال محبت

در تربیت و ایجاد محبت اهل‌بیت(علیه السلام)، ما در پی آن هستیم که فرزندان با انگیزه‌های خود و گام‌هایی که خود برمی‌دارند، در راه رسیدن به اهداف مطلوب تلاش کنند. به وجود نیاوردن انگیزه در راستای انتقال محبت امام زمان(عج الله تعالی فرجه الشریف) و سعی در انتقال اجباری این محبت، اثری عکس خواهد داشت. جبر آشکار، نه تنها ایجاد انگیزه نکرده، آن را ضعیف و گاه تبدیل به ضد خود می‌کند.

3. عدم ارزش انگاری فرایند محبت در خانواده

انسان بیش و پیش از آن‌که از کلام دیگران تأثیر پذیرد، از عمل آنان متأثر می‌شود. انسان‌ها به ویژه در کودکی، عمل افراد را زودتر از کلامشان درک می‌کنند. وقتی کسی با عصبانیت یا خشونت به کودک چیزی می‌گوید، او پیش از هر چیز حالت و عمل او را به خوبی درک می‌کند؛ خواه کلام او را بفهمد یا نفهمد. اگر فرزندمان را به مطالعه، نماز خواندن و محبت امام زمان(عج الله تعالی فرجه الشریف) توصیه ‌کنیم، او هرگز این توصیه را بدون مقایسه یا مشاهده آن در رفتار ما درک نمی‌کند.

در قرآن کریم، خداوند کسانی را که فقط با زبان و نه با عمل با مردم تعامل می‌کنند، مذمت کرده و می‌فرماید: یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آَمَنُوا لِمَ تَقُولُونَ مَا لَا تَفْعَلُونَ؛(۴۸) ای کسانی که ایمان آورده‌اید! چرا چیزی به زبان می‌گویید که در مقام عمل خلاف آن را انجام می‌دهید». نیز می‌فرماید:

کَبُرَ مَقْتًا عِندَ اللَّهِ أَن تَقُولُوا مَا لَا تَفْعَلُونَ؛(۴۹)

از این عمل که سخنی بگویید و خلاف آن عمل کنید بترسید که(این کار) بسیار سخت خدا را به خشم و غضب می‌آورد.

 4. نظام‌مند نبودن فرایند انتقال محبت   

پدر و مادر باید فرایند انتقال محبت را عملی مهم و باارزش تلقی کنند و آن را نیازمند به برنامه‌ریزی دانسته، به بهره‌گیری از روش‌های سریع اهتمام ورزند. ذکر این نکته شایسته بیان است که به کارگیری روش‌های هنری در این فرایند، تأثیر بیشتری دارد.

۵ . تعارض‌های هنجاری درون و بیرون خانه

خانواده تلاش می‌کند محبت را به فرزند انتقال دهد و آن را ارزش مهم تعریف کند و هنجارهای خاصی را از کودک بطلبد، ولی ممکن است در خارج از خانه، در مدرسه و کلاس درس و مکانی که کودک آموزش می‌بیند، نگاه ارزشی به این فرایند وجود نداشته باشد و گاه سمت و سوی آموزش نیز به سوی زدودن محبت باشد. این‌جاست که آسیب رخ می‌نمایاند.

برای این منظور، خانواده باید در انتخاب محیط آموزشی و پرورشی فرزند خود دقت کافی را مبذول بدارد. هر مدرسه‌ای شایستگی آموزش و پرورش کودک را ندارد و نقش معلم فرزند، تعیین‌کننده است

۶. افراط و زیاده‌روی در فرایند انتقال

در آموزه‌های دیگر دینی، حتی از زیاده‌روی در کارهای نیک و پسندیده نیز، نهی شده‌است. در روایات پیشوایان دینی آمده که عبادت را بر خودتان تحمیل نکنید.

امام علی(علیه السلام) زیاده‌روی و کم‌کاری را به عنوان دو ویژگی انسان‌های نادان و بی‌خرد برشمرده‌اند:

لا تَری الجاهلَ الا مُفرِط او مُفَرِّط؛(۵۱)

نادان یا زیاده‌روی می‌کند یا کم‌کاری.

--------------------------------------------------------------------------------

1- (أدَّبوا أولادَکم علی ثلاث خصالٍ، حبّ نبیِّکم و حبِّ اهلِ ‌بیته و قرائةِ القرآنِ  }. کنزالعمال، ج۱۶، ص۴۵۶ }

2- زمخشری، تفسیر کشاف، ج۳، ص۴۶۷، ذیل آیه۲۳ سوره شورا

3- میزان الحکمه، ج۱، ص۷۵۶٫

4- همان، ج۳، ص۷۶۰؛ عیون الحکم و المواعظ، ص۳۵۴؛ غررالحکم، ح۶۵۱۰٫

5- چهل و سومین رئیس جمهور آمریکا - عامل حمله و اشغال افغانستان و عراق و اقدامات ضد حقوق بشری دیگر در امریکا و خاور میانه

---------------------------------------------------------

مطالب مفید :

تربیت کودک مهدوی(1)

تربیت کودک مهدوی(2)

انتقال محبت حضرت مهدی (عج الله تعالی فرجه الشریف) به فرزندان (بخش اول)

انتقال محبت حضرت مهدی (عج الله تعالی فرجه الشریف) به فرزندان (بخش دوم)

انتقال محبت حضرت مهدی (عج الله تعالی فرجه الشریف) به فرزندان (بخش سوم)