براساس آموزه های دینی، یکی از مراحلی که می تواند در تکون شخصیت دینی و ولایی فرزندان مؤثر باشد، مرحله انعقاد نطفه است؛ از این رو در شرع
دستور‌های زیادی برای این مرحله صادر شده است که توجه به آنها می تواند گامی مؤثر برای تربیت نسل ولایی باشد. تمام زوجها مىتوانند صاحب
فرزندانى با جسم و فکر سالم شوند، به شرط آنکه با آگاهى کامل و با انتخاب قبلى براى داشتن فرزند تصمیم بگیرند و با مسائلى که پیش از باردار شدن
بر سلامت نطفه و جنین تأثیر مىگذارد آشنا شوند و با مراعات آنها بهترین شرایط را براى رشد و نمو فرزندى خوب و شایسته آماده کنند تا به خواست
خداوند صاحب فرزندى صالح شوند.
روحیات و خلق و خوی زن و مرد پیش از آمیزش و هنگام آن و روحیات مادر پس از انعقاد نطفه در سلامت فرزند تأثیر فراوانی دارد.
قبل از انقعاد نطفه، پدر و مادر باید حد اقل ۷ روز و بسیار خوب است که تا ۴۰ روز قبل آن برنامه خاصی را اجرا نمایند. برنامه غذایی، برنامه روحی و
مذهبی و افزایش دانش در زمینه آداب قبل و حین و بعد انعقاد نطفه و تربیت فرزند، از این موارد محسوب می شوند.
امروزه از لحاظ علمی نقش پدر و مادر در انتقال صفات ظاهری و باطنی که از آن به عنوان «عامل وراثت» در تربیت کودک نام میبرند، بر کسی پوشیده
نیست
مقدم داشتن تربیت خود
تهذیب نفس
کسانی که می خواهند در جامعه و در هر محیطی به عنوان پدر، مادر، مربّی، آموزش دهنده و تربیت کننده باشند و می خواهند غیر را تربیت کنند، باید
دارای شرایطی باشند. اوّلین شرط و اساسی ترین شرط نسبت به آنها این است که آنها باید خود ساخته باشند تا بتوانند دیگران را بسازند. ما در
روایاتمان تحت عناوین مختلفی این معنا را داریم که انسان ابتدا باید خودش و بعد دیگران را تربیت کند، حضرت علی(علیه السلام) می فرمایند: «أفضل
الأدب ما بدأت به نفسک»:با فضیلت ترین تربیت ها این است که از خودت شروع کنی. حضرت در جمله ای دیگر می فرماید: «عَجِبْتُ لِمَنْ یَتَصَدَّى لِصَلَاحِ
النَّاسِ وَ نَفْسُهُ أَشَدُّ شَیْءٍ فَسَاداً»: در شگفتم از کسی که می خواهد زمام تربیت مردم را به دست گیرد و حال این که نفس خودش از نظر فساد و
خرابی بدترین چیز است. حضرت فرمود: «النَّفْسُ مَجْبُولَةٌ عَلَى سُوءِ الْأَدَبِ»: نفس از نظر درونی، جبلّت و ساختارش بر سوء ادب و بی تربیتی استوار است.
«وَ الْعَبْدُ مَأْمُورٌ بِمُلَازَمَةِ حُسْنِ الْأَدَبِ» و بنده هم از ناحیه خداوند مأمور است که نفس خود را خوب تربیت کند. «وَ النَّفْسُ تَجْرِی بِطَبْعِهَا فِی مَیْدَانِ ا
لْمُخَالَفَةِ» شهوت، غضب و وهم میخواهند به طور گسترده عمل کنند، یعنی هم از فرمان الهی و هم از فرمان عبد سرپیچی کنند، «وَ الْعَبْدُ یَجْهَدُ بِرَدِّهَا عَنْ
سُوءِ الْمُطَالَبَةِ»، درحالی که بنده مأمور است، نفسش را از خواسته های زشتی که دارد، باز دارد. «فَمَتَى أَطْلَقَ عِنَانَهَا فَهُوَ شَرِیکٌ فِی فَسَادِهَا»، پس هر
کس که مهار شهوت و غضب و وهم را رها کند، در فساد آنها شریک است. «وَ مَنْ أَعَانَ نَفْسَهُ فِی هَوَى نَفْسِهِ فَقَدْ أَشْرَکَ نَفْسَهُ فِی قَتْلِ نَفْسِهِ»:و
هر کس که به نفس، در خواسته هایش کمک کند و هر چه که شهوت، غضب و وهم او می خواهد، به آنها بدهد، در خودکشی اش شرکت کرده است،
یعنی خود کشی کرده است.
علی(علیه السلام) در نهج البلاغه می فرماید: «أَیُّهَا النَّاسُ تَوَلَّوْا مِنْ أَنْفُسِکُمْ تَأْدِیبَهَا» :ای مردم، تربیت خود را به دست بگیرید! خودتان را تربیت و ادب
کنید! «وَ اعْدِلُوا بِهَا عَنْ ضَرَاوَةِ عَادَاتِهَا»: و نفس را از گستاخیِ پذیرفتن خوهای زشت و نکوهیده روی گردان سازید.
یعنی اگر مربّی خود ساخته نباشد، تربیت بی فایده است. لذا انبیا سراغ تأدیب نفوس می رفتند .
پس به نظر دقیق، تربیت کودک حتی سال ها قبل از تولد طفل آغاز می شود، یعنی والدین قبل از فرزند دار شدن، زمینة رشد و هدایت را در خود ایجاد
کنند و برای پدر و مادر شدن خود را آماده نمایند.
