مراحل تربیت دینی کودک قبل از تولد
والدینی که قصد دارند کودکی سالم ، همراه با تربیتی صحیح و اسلامی داشته باشند باید برنامه خاصی را پی ریزی کنند تا شمول و گستره ی آن از قبل از تولد و در طول زندگی کودک ادامه داشته باشد . تمامی آنچه را که پدران و مادران می بایست قبل از کودک به آن توجه کافی داشته باشند را مرحله قبل از تولد می نامند چرا که این مرحله از ابتدای تشکیل خانواده یعنی انتخاب همسر ، شروع و تا مرحله تولد را در بر می گیرد .
1) مرحله انتخاب همسر
در مورد انتخاب همسر ، به منظورایجاد نسل سالم وصالح ، احادیث وروایات فراوانی وجود دارد که بسیاری از آنها حاکی از اهمیت قانون وراثت و تاثیر عامل محیط باشد . پیامبر اسلام برای تولید نسل بهتر ، دقیق ترین نکات را در امر انتخاب همسر گوشزد فرموده است ، که به طور مختصربه برخی از آنها اشاره می کنیم:
(1-1) متدین بودن
اولاً باید همسر انسان ، متدین باشد ، زیرا دین می تواند انسان را از هرگونه انحراف های روحی و اجتماعی مصون دارد ؛ ومسلماً زن و مرد با ایمان مطابق موازین و برنامه های دینی فرزند خودرا تربیت کرده ، و واحساس مسؤولیت نسبت به این امر می نمایند ، پیغمبر اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) فرموده است :
لایَنکَحُ المَرءهُ لِجَمالِها فَلَعَلَّ جَمالها یُریدها ، و لالعالِها فلعلَّ مالَها یطیغُها، وانکحُ المَرءهِ لِدینِها ؛با زن نباید صرفاً به خاطر زیبایی اوازدواج کرد ، ممکن است همین زیبایی او را به پستی و ابتذال سوق دهد ، ونه صرفاً برای مال و ثروتش چون ممکن است مال هم او را طاغی و سرکش سازد .با زن ، صرفاً به خاطر دین او ازدواج کن.
1-2)) اصالت خانوادگی
همسر انسان باید از خانواده اصیل و تربیت شده ونجیب باشد . زیرا او بهتر می تواند کودکان را تربیت کند.اگر زن، خود ، فاقد تربیت باشد نمی تواند فرزندخوب پرورش نماید.رسول اکرم (صلی الله لیه وآله و سلم)می فرماید :
«اِیّاکُم وَ خَضراءِ الَدَمن قیلَ و ماخضراءُ الدَمَن ؟ قالَ المَرأه الحسناء فِی المَبنت السُوء» از سبزه ها (وزن های زیبا) که در میان کثافات وپلیدی ها می رویند بپرهیزید . پرسیدند : سبزه های مذکور چیست ؟رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم)فرمود: زن زیبایی است که در محیط پست وآلوده پرورش یافته باشد .
(1-3) حسن خلق و خلقت
حسن خلق مبدأ اساسی پرورش نسل سالم است ، و این اصل چه در دوران جنینی وشیرخوارگی، وچه در دوران تربیت کودک در خانواده ،اثرمستقیم ویا غیر مستقیم دارد.
حسن خلقت وچهره واندام یا زیبایی وشادابی نیز غالباً کمک به دین می باشد وضامن جلوگیری مرد از انحراف وخلاف عفت است . به این معنی که زیبائی زن غالباًمردها را از تمایلات غیر مشروع باز می دارد . این موضوع نیز بیشتر با حسن خلق توأم است زیرا زن زیبا غالباً دارای اخلاق ملایم و دلچسب می باشد و پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلّم) برای اطمینان خاطر مرد از زیبایی زن ، اجازه داد پیش از ازدواج مرد او راببیند ، تا به خاطر وی از نظر زیبایی و دل پسندی زن مطمئن گردد . رسول اکرم(صلی الله علیه و آله و سلّم) فرمود : « خَیرُ نِسائَکم اِذا نَظَر اِلیها زَوجها سرته ... ؛بهترین زنان شما زنی است که وقتی همسرش او را می نگرد ، شاد و مسرورش گرداند . »
و نیز فرمود : « خَیرُ نِسائکم اَحسنهُنَّ وُجوهاً ... ؛بهترین زنان شما زیبا چهره ترین آنها است . »
و در حدیث دیگر آمده است : که پیغمبر اسلام فرمود :
« اَفضلُ نساء اُمَتی احسنَهُنَّ وَجهاً وَاَقَلَّهُنَّ مِهراَ ؛ بهترین زن های امت من ، زیبا چهره ترین و اندک مهرترین آنها است . »
و نیز از ازدواج با زن زیبا معمولاً فرزندان زیبا را نصیب انسان می سازد .
(1-4) اجتناب از ازدواج با شرابخوار
اسلام تمام عوارض شوم مشروب را در مردم و فرزندان آنان دیده و علاوه بر اینکه خرید و فروش و تهیه و توزیع و نوشیدن آن را از نظر قانونی بر مسلمین تحریم کرده است به علت اینکه میخواری پدر و مادر روی نطفه تأثیر مستقیم دارد ، در بحث زناشویی با کمال صراحت پیروان خود را از پیوند ازدواج با مردم الکلی منع کرده است .
امام صادق (علیه السّلام) فرمود :
« مَن زَوّجَ کریمتَه و من شاربِ خَمرٍ فقد قطعَ رحمها ؛کسیکه دختر خود را با شرابخواری تزویج کند با این عمل قطع رحم کرده است ».
رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلّم) فرمود : «شاربُ الخمر لا یزوج و اراخطب ؛شرابخوار اگر خواستگاری کند به او دختر ندهید»
روایات در این باره از رسول اکرم و ائمه (علیهم السلام) بسیار آمده است ، ولی خطر بزرگتر در فرزند شارب الخمر وقتی است که در حین مستی نطفه اش منعقد شود .امام صادق (علیه السلام ) فرمود :هر زنی به هم بستری شوهر شرابخور خود تن در دهد ،به عدد ستارگان آسمان مرتکب خطا شده است و فرزندی که از آن مرد پدید آید نا پاک و پلید است و خداوند از آن زن هیچ توبه و فدیه ای را قبول نمی کند ،مگر آنکه شوهرش بمیرد یا او را از قید زناشویی رها سازد.
دکتر کارل می گوید :
«مستی زن یا شوهر در لحظه آمیزش ،خیانت واقعی است
،زیرا کودکانی که در این شرایط به وجود می آیند اغلب از عوارض عصبی یا روانی درمان ناپذیر رنج می برند.»
بدون شک ابتلا به جنون و حماقت وشرابخوری در ساختمان فرزندان تأثیر مهمی دارد و بچّه هایی که از پدران و مادران مبتلای به این عیوب متولد می شوند معیوب و بد بخت هستند به همین جهت اسلام درتعالیم خود توصیه های لازم را به پیروان خویش نموده و آنها را از پیوندهای بد و ناپاک بر حذر داشته است .
2) دوران بارداری
دوران بارداری ،دوران مهمی (هم برای والدین و هم برای کودک )است .برای والدین که باید یک ز ندگی با احتیاط و بدون نگرانی بگذرانند و مراقبت های دشواری را بر عهده بگیرند و برای کودک از این نظر که بخش مهم و اساسی حیات آینده اش ،از نظر سلامت جسمی و روانی شکل گیری شخصیتش در این دوران ،صورت می گیرد . هماهنگی بانوزاد از دوران بارداری آغاز می شود و حالت عاطفی مادر ،تأثیرات شدیدی خصوصاَ در ماه های آخر بارداری ،بر پرورش عاطفی کود ک می گذارد بنابراین باید هیجانات مناسب داشته باشد چون در غیر این صورت نظم عصبی جنین برهم خورده و بر اثر ترشح غیر طبیعی غدد ،در مسیر رشد او اختلال ایجاد می شود .
بنابراین ، یکی از مهم ترین دوره های تربیتی کودک ، دوران بارداری و زمانی می باشد که طفل در رحم مادرش می باشد . زمانی که 9 ماه و 9 روز و 9 ساعت می باشد و در این ایام سرنوشت کودک مشخص می شود . هم چنان که پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند :
«السعیدُ مَن سعد فی بطن امّه و اشقی من شقی فی بطن امه ؛ سعادت و شقاوت انسان در شکم مادر پایه ریزی می شود »
(2-1 توصیه های روحی و روانی
والدین برای ایجاد پیوند با فرزندی که هنوز به دنیا نیامده و برای ایجاد تاثیر خوشایند و آرامش بخش بر او باید نکاتی را پیشاپیش رعایت کنند .
والدین نبایددر دوران بارداری فشار عصبی داشته باشند و باید از نگرانی و کشمکش های روانی و دائمی بپرهیزند زیرا کودکشان در حالات عاطفی آنها سهیم است ، پیشنهاد می کنیم والدین با کودکشان در رحم مادر صحبت کنند، برای او قرآن و دعا ،شعروآواز بخوانند و برایش خاطره های خوش ایجاد نمایند .بررسی ها نشان داده است کودکان ،بعد ها نسبت به این صداها ی آشنا در دوران جنینی که شنیده اند عکس العمل ها نشان می دهند .،آنها را آسان تر یاد می گیرند. هم چنین پیشنهاد می شود در برابر مناظر شاداب قرار بگیرند و رنگ یا دکوراسیون اتاقی که در آن زندگی می کنند فرح بخش و شادی آفرین باشد، حتّی مادران می توانند عکس کودکان زیبا را مقابل دیدگان خود
قرار دهند. از لحاظ روانی توصیه می شود مادران لباس هایی بپوشند که رنگ های شاد و مدلهای راحت داشته باشد و سعی نماینددر این دوران استراحت کافی داشته باشند .
(2-2 توصیه های عبادی مخصوص هر ماه
به مادران عزیز ، توصیه می شود برای داشتن فرزندانی با سیرت و صورت نیکو، در حد امکان به دستورات زیر عمل نمایند:
ماه اول:
روزهای پنج شنبه وجمعه سوره (یس ) و (الصافات ) بخواند وبه شکم بدمد .هر روز بردو عدد خرما سوره قدر بخواند وآن را ناشتا بخورد .نمازهای یومیه را حتماً بجا آورد .
ماه دوم
روزهای پنج شنبه و جمعه سوره الملک را تلاوت کند .روز پبنج شنبه 140 مرتبه و روز جمعه 100مرتبه صلوات بفرستد درحالیکه دست برشکم دارد .هر روز بر دو عدد عناب سوره توحید بخواند وآن را ناشتا میل کند .
ماه سوم
روزهای پنج شنبه و جمعه سوره آل عمران را قرائت کند .140مرتبه صلوات بخواند .هر روز بریک عدد سیب آیه الکرسی بخواند وآن را ناشتا میل کند .همچنین به اندازه ی یک عدس کندور ناشتا بخورد .
ماه چهارم
روزهای پنج شنبه و جمعه سوره الدهر را بخواند در تمام نمازها در یک رکعت سوره قدر را تلاوت کند .بعد از نماز دست بر روی شکم بگذارد سوره قدر وکوثر و صلوات کبیره (الهم صل علی محمد و آل محمد وعجل فرجهم و اهلک عدد هم والعن اعداهم من الجن والانس) را بخواند .هر روز بر دو عدد انجیر سوره والتین را بخواند وآن را ناشتا بخورد . ضمناً نام کودک قبل از چهارماه وده روز انتخاب شود .
ماه پنجم
روزهای پنج شنبه و جمعه سوره الفتح را تلاوت کند ودر یک نماز سوره النصر را بخواند .هر روز صبح مقداری خرما تناول کند .از ابتدای ماه پنجم دست برشکم گذاشته در وقت نماز اذان واقامه بگوید .
ماه ششم
روزهای پنج شنبه وجمعه سوره واقعه را تلاوت کند .شبها در یک نماز سوره التین را بخواند بعد از صرف صبحانه انجیر و زیتون بخورد از خوردن دنبه پرهیز کند هر روز یک عدد انار را بعد از خوردن سوره فتح ناشتا بخورد ... .
ماه هفتم
از ماه هفتم به بعد پس از نماز صبح سوره انعام را بر بادام بخواند و آن را میل کند این کار را تا 40 روز ادامه دهد روزهای دو شنبه سوره النحل و روزهای پنج شنبه و جمعه سوره یاس و تبارک و در تمام ماه های هفتم،هشتم ،نهم ،سوره نور را تلاوت کند. روزی 140 مرتبه صلوات بفرستد. هر روز بر یک عدد میوه سوره یاسین بخواند و آن را نا شتا بخورد . از ماه هفتم به بعد پنج سوره قرآن که با تسبیح شروع می شود را تلاوت کند. (سوره حدید ،حشر ،صف، جمعه ،تغابن)
ماه هشتم
علاوه بر موارد ذکر شده در ماه هفتم به موارد زیر عمل شود :
روزهای شنبه بعد از نماز صبح...سوره قدر...10مرتبه
روزهای یک شنبه...سوره والتین... 2 مرتبه
روز های دو شنبه...سوره یس
روزهای سه شنبه...سوره فرقان
روزهای چهار شنبه...سوره ی دهر
روزهای پنج شنبه...سوره محمد
روز های جمعه...سوره ی الصافات
ماه نهم
بهتر است غذای او کباب باشد . ادویه نخورد. خرما میل کند . روزهای پنجشنبه سوره حج و در روزهای جمعه سوره فاطر تلاوت کند. هر روز مقداری راه برود و به عکس و آیینه کمتر نگاه کند . هر روز بر شیر و خرما سوره دهر بخواند و آن را نا شتا میل کند.
2-2-1) تأثیر غذای حلال و حرام بر جنین
لقمه ی نا پاک و حرام ،در گوشت و خون والدین نفوذ کرده و از طریق آمیزش به جنین انتقال یافته و یک موجود مبتلا به ویروس و یک جنین مبتلا به امراض و نا پاکی شکل می گیرد که پالایش وتهذیب و تزکی? او پس از تولد بسیار مشکل است.ناگفته نماند پدر نقش اول را ایفا می کند . پدر هر چه پرهیزگارتر ،فرزند شایسته تر ،سالم تر،صالح تر ،مطمئن تر و بهتر و در مرحله دوم این مادر است که باید مراقبت های ویژه از جنین داشته باشد.
غذای حلال و حرام در واقع انعقاد نطفه ،تأثیر عجیبی بر روی سعادت و شقاوت کودک دارد. در رابطه با حضرت زهرا (سلام الله علیها) زمانیکه بنا شد نور حضرت زهرا(سلام الله علیها) به حضرت خدیجه (سلام الله علیها)منتقل شود . خداوند تبارک و تعالی به حضرت محمد (صلی الله علیه و آله و سلّم) دستور دادند که از مردم کناره گیری کند، پیامبر نیز 40شبانه روز به کوه حرا رفتند . حضرت خدیجه نیز با کناره گیری از مردم در خانه به عبادت پرداختند .و در طول این مدت کسی را به خانه راه ندادند . چهل شبانه روز تمام شد جبرئیل آمد و به پیامبر امر کردند که به خانه برو . پیامبر نیز به خانه رفتند جبرئیل برایشان غذای بهشتی آورد و دستور داد احدی جز رسول خدا و خدیجه آن غذا را نخورند و بعد دستور داده شد که نور زهرا (سلام الله علیها)به خدیجه منتقل شود .
خدیجه (سلام الله علیها )می گوید :پیامبر از رختخواب من بیرون رفت و من نور حضرت زهرا (سلام الله علیها) را در خود احساس کردم . ازاین جمله ی تاریخی استفاده می کنیم که غذای حلال و حرام تأثیر فوق العاده ای دارد . اگر غذایی حرام باشد بچّه ،بیچاره می شود . اگر غذا شبه ناک باشد خطر ناک است اما شبهه ی این غذا را می شود با بسم الله و دعا و راز و نیاز رفع کرد. اما غذای حرام را هیچ کاری نمی شود کرد و وای بر آن بچّه ای که از غذای حرام نطفه او منعقد شود.
یکی از آثار مهم غذای حرام قساوت است قساوتی که در قرآن می فرماید :
« فَوَیْلٌ لِّلْقَاسِیَةِ قُلُوبُهُم مِّن ذِکْرِ اللَّهِ ؛ وای بر دلی که سیاه باشد » .
حتّی در روایات می خوانیم که رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلّم)فرمود :
«لرد المؤمن حَراماً یَعدلُ عِندالله سَبعینَ حَجَه مَبرورَه ؛مؤمن حرام را رد کند و خود را به خوردن مال حرام آلوده نسازد این کار معادل حج مقبول است» .
زیرا بواسطه ی یک لقم? حرام ممکن است انسان شریک شیطان شود و بچّه را آلوده کند و دیگر بچّه رستگار نشود.
(2-3 توصیه های خوراکی
1- توصیه اساسی این است که هر جایی غذا میل نکنید و در حلیت آب و غذا و هر چه معمولاً خوردنی است دقّت و طهارت را فراموش ننمائید و از هر گونه غذای شبهه ناک بپرهیزید .
2- خوردن شیر ، حداقل روزی یک لیتر ، در احادیثی از امام حسین (علیه السّلام)و امام رضا (علیه السّلام) براین امر تاکید فراوان شده است .
3- استفاده از کندور خوراکی بسیار مفید است .
4- میوه های فصل مرتب و زیاد میل شود .
5- خوردن خرما در استحکام بدن کودک بسیار موثر است ، البته خوردن میوه های آبدار مانند هندوانه جهت تعدیل گرمای آن توصیه می شود .
6- استفاده شنبلیله خام خصوصا از ماه پنجم به بعد برای سلامت موی بدن نوزاد موثر است .
7- آب انگور ،سیب ،به و انار شیرین ،سلامت جسمی ،روحی و عقلی کودک را به همراه می آورد.
8- به طور کلی مادر نیازمند گروههای غذایی چهار گانه در روز به میزان مناسب می باشد،گروه نان و غلات –گروه میوه ها و سبزیجات –گروه قندهای ساده و چربی .
پژوهشگر : صدیقه شفیعی
