top
تربیت کودک مهدوی(1)

تربیت کودک مهدوی(1)

کارگروه تربیتی پرتال جامع و تخصصی کودک: مقصود از تربیت در این تحقیق همان تربیت دینی است که از متن آموزه های دینی به دست می آید. به عقیده دانشمندان و روان شناسان ایمان به خدا می تواند در آینده کودک تأثیر بگذارد و او را در مقابل گناه حفظ کند. آموزش مسائل مربوط به امامت و نبوت نیز از راه های گوناگون مثل قصه گفتن، نمایش فیلم و... ضروری است

تربیت کودک مهدوی(1)

تربیت کودک مهدوی

مقصود از تربیت در این تحقیق همان تربیت دینی است که از متن آموزه های دینی به دست می آید. به عقیده دانشمندان و روان شناسان ایمان به خدا می تواند در آینده کودک تأثیر بگذارد و او را در مقابل گناه حفظ کند. آموزش مسائل مربوط به امامت و نبوت نیز از راه های گوناگون مثل قصه گفتن، نمایش فیلم و... ضروری است. پدر و مادر موظفند حدود واجبات و محرمات را از کودکی به فرزندشان یاد بدهند و حق ندارند آنها را تا قبل از بلوغ آزاد بگذارند تا هر کار خلاف شرع مرتکب شوند.

 

آموزش مسائل اخلاقی مثل راستگویی، کنترل خشم، دوری از حسد و... نیز در دوران کودکی ضرورت دارد.

 

علاوه بر این توجه به نکات کلیدی در تربیت اهمیت خاصی دارد مثلا برای تقویت اعتماد به نفس در کودک بهتر است بعضی کارها را به او بسپارید تا خودش به تنهایی انجام دهد.

 

در این تحقیق سعی شده نظرات مختلف را در رابطه با تربیت فرزند (دینی و روان شناسی) جمع آوری کرده و در نهایت راهکاری جهت تربیت صحیح ارائه گردد.

 

مقدمه:

 

یکی از مسائل مهم برای تشکیل خانواده مهدوی، تربیت کودک است. اگر انسان بخواهد فرزندش در آینده یار امام زمان (عج الله تعالی فرجه الشریف) باشد باید از همان کودکی ابتدا روش صحیح تربیت را بر اساس آموزه های دینی (قرآن و روایات) فرا بگیرد و سپس آنها را در زندگی پیاده کند.

 

تربیت مهدوی در واقع همان تربیت اسلامی و دینی است آنچه از ائمه اطهار (علیه السلام) به دست ما رسیده و باورهای دینی ما را تشکیل می دهد.

 

منظور از خانواده مهدوی یعنی هر یک از افراد (پدر و مادر و فرزندان) تلاش نمایند براساس دستورات قرآن و اهل بیت (علیه السلام) رفتار نموده و بدین وسیله زمینه را برای ظهور حضرت مهدی (عج الله تعالی فرجه الشریف) فراهم کنند.

 

از آنجا که مهمترین زمان شکل گیری شخصیت انسان، دوران کودکی است پس پرداختن به مسئله تربیت در این دوره ضرورت دارد.

 

دین اسلام اهمیت خاصی برای تعلیم و تربیت افراد قائل است مخصوصا از صدر اسلام این مسئله مورد توجه پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) بوده و پس از آن ائمه اطهار (علیه السلام) روشهای صحیح تربیت کودک را به ما آموخته اند.

 

قبل از پرداختن به مسئله تربیت واژه کودک را از نظر لغت بررسی می کنیم.

 

کودک در لغت یعنی کوچک، صغیر، فرزندی که به حد بلوغ نرسیده، طفل (1) کودک یعنی بچه، پسر یا دختر خردسال. (2)

 

کودک و شناخت مسائل دینی:

 

1- شناساندن خدا به کودک: کودک با فطرت توحیدی آفریده شده است و نخستین پرسشهایش در رابطه با هستی است. تمام دانشمندان دینی و روان شناسان معتقدند ایمان به خدا می تواند در آینده کودک تأثیر بگذارد و او را در مقابل گناه حفظ کند.

 

البته بهتر است تعلیم و تربیت در این زمینه به طور تدریجی و متناسب با سن و عقل کودک انجام گیرد. در سن 6-3 سالگی کودک سعی می کند تا در تمام امور از پدر و مادر تقلید کند بنابراین اگر والدین درباره ی خدا با فرزند سخن بگویند به همان صورتی که خدا را برایش توصیف می کنند، ایمان می آورد. (3)

 

پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود: هر نوزادی با فطرت خدایی به دنیا می آید و پرورش می یابد مگر اینکه پدر و مادر او را به سوی یهودی گری یا مسیحی گری بکشانند. (4)

 

پدر و مادر وظیفه دارند محیط مناسبی را برای فرزند فراهم کنند تا عقایدی که در فطرت او نهاده شده ظهور و بروز نماید و تکامل یابد. کودک سوالات زیادی در مورد خدا می پرسد مثلا آیا خدا در آسمان است؟ آیا خدا حرفهای ما را می شنود؟

 

پاسخ های والدین باید کوتاه، صحیح و در سطح فهم کودک باشد.

 

در مورد امامت و نبوت نیز باید کم کم با کودک گفتگو کرد. خواندن شعر و سرود در این زمینه مفید است. (5) مثلا می توان در قالب یک شعر هر کدام از امامان و امام دوازدهم (حضرت مهدی (عج الله تعالی فرجه الشریف)) را به کودک معرفی کرد.

 

2- تاکید بر دوستی با پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) و خاندانش (علیه السلام):

 

پیامبر دراین باره فرمود: کودکانتان را به سه خوی نیک تربیت کنید: دوستی با پیامبر دوستی با خاندان پاکش، خواندن قرآن. (6)

 

3- تربیت کودک بر فرمانبرداری از پدر و مادر:

 

امام باقر (علیه السلام) فرمود: بدترین فرزندان آنانی اند که کوتاهیشان در فرمانبرداری باعث عاق شدنشان شود. (7)

 

امام حسن عسگری (علیه السلام): گستاخی کردن فرزند در خردسالی بر والدین باعث عاق شدن او در بزرگی می شود. (8)

 

اگر محبت بر روابط والدین و کودک حکم فرما باشد کودک از آنها اطاعت خواهد کرد.

 

دستورات پدر و مادر باید به نرمی و به صورت پند واندرز باشد اما اگر به صورت زورگویی باشد کودک اطاعت نمی کند. (9)

 

کودک و تکالیف دینی:

 

انجام تکالیف دینی را نمی توان تا سن بلوغ به تاخیر انداخت. پدر و مادر لازم است ابتدا نماز خواندن را به تدریج به کودک یاد بدهند آنگاه خودشان نماز اول وقت بخوانند همچنین اوقات نماز را به کودک تذکر دهند تا فراموش نکند. در این صورت وقتی به سن بلوغ رسید خود به خود و بدون فشار نماز می خواند و لذت می برد.

 

در حدیثی امام باقر (علیه السلام) می فرماید: ما کودکانمان را از 5 سالگی به نماز خواندن وادار می کنیم ولی شما از 7 سالگی آنها را به نماز امر کنید. (10)

 

از طرف دیگر پدر و مادر موظفند حدود واجبات و محرمات را از کودکی به فرزندشان یاد بدهند و حق ندارند آنها را تا قبل از بلوغ آزاد بگذارند تا هر کار خلاف شرع انجام دهند زیرا کودک حکم تکلیفی ندارد اما محکم وضعی از او ساقط نیست و در مقابل ضررهایی که به دیگران می زند مسئول است. (مثل شیشه شکستن) و بعد از بلوغ باید جبران کند و خسارت را بپردازد. (11) برای راغب کردن فرزند به وظایف دینی و عبادی توجه به نکات زیر ضروری است:

1- سخت نگیرید زیرا عبادت راز و نیاز با خالق است. اگر والدین خودشان به وظایف دینی پایبند باشد و درست انجام دهند کودک از آنها یاد می گیرد.

2- به کودک توضیح دهید خدا نیازی به عبادات ما ندارد بلکه ما موظفیم تکالیف خود را انجام دهیم تا از گناه دوری کرده و طلب آمرزش از خدا کنیم.

3-تشویق کردن و پاداش دادن، البته نباید طوری با کودک برخورد کرد که به شرط جایزه نماز بخواند بلکه باید بداند انجام وظیفه همیشه در زندگی هست چه جایزه باشد و چه نباشد. (12)

لازم است تشویق گاه به گاه و در برابر کارهای ممتاز باشد نه به صورت دائم و برای هر کاری. همچنین تشویق باید در مورد معین و جزئی باشد تا کودک بفهمد برای چه مورد تشویق قرار گرفته است. علاوه بر این تشویق بیش از حد صحیح نیست زیرا ممکن است بچه را به غرور و خودبینی مبتلا سازد. (13)

 

کودک و مباحث اخلاقی:

 

1- آموزش راستگویی به کودک: وقتی کودک دروغ می گوید او را سوال پیچ نکنید فقط برای اینکه نشان بدهید اشتباه کرده او را تنبیه نمایید مثلا چون دروغ گفتی امروز تو را به پارک نمی برم. دروغگویی ارثی نیست بلکه اکتسابی و محیطی است و به دلایل مختلف این رفتار دیده می شود: رسیدن به هدف، جلوگیری از مجازات، مورد توجه دیگران قرار گرفتن گاهی اوقات کودک برای فرار از مسئولیت دروغ می گوید و بهانه می آورد. برای جلوگیری از این رفتار می توان از طریق قصه گفتن یا نشان دادن فیلم مناسب، پیامدهای دروغ گویی و راستگویی را به کودک توضیح داد.

 

در بسیاری موارد کودک دروغ گفتن را از والدین یاد می گیرد بنابراین پدر و مادر باید مراقب رفتارهای خود باشند و از همان دوران کودکی عملا راستگویی را به عنوان یک ارزش دینی به کودک بیاموزند. (14) مثلا با بیان قصه پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم)، ارزش صداقت را می توان به کودک نشان داد.

 

2- خشم و عصبانیت: یکی از راههایی که کودک برای رسیدن به خواسته هایش انجام می دهد، عصبانی شدن است. رفتار والدین نیز در این زمینه موثر است. عواملی مثل سرزنش کردن، انتقاد بیش از حد، مقایسه کردن، تبعیض موجب بروز خشم در کودک می شود. دستورالعمل های زیر برای کنترل خشم مفید است:

 

الف) راههای تخلیه خشم را به کودک آموزش دهید. مثلا در هنگام عصبانیت به چند بالش مشت بزند و بدین وسیله خود را تخلیه کند یا موضوعی که او را به خشم آورده نقاشی کرده و آنرا پاره کند. ب) در هنگام خشم به او بیاموزید نفس عمیق بکشد تا به آرامش برسد. ج) از کودک بخواهید در مورد آنچه او را خشمگین کرده صحبت نماید و احساساتش را بیان کند.

 

3- حسادت: ابتدا علت و ریشه این رذیله اخلاقی را در کودک جستجو نموده و بعد به نکات زیر توجه نمائید: الف) کودک را مورد توجه و محبت قرار دهید. ب) او را متوجه تواناییها و استعدادهایش نمائید. ج) سعی کنید نسبت به آنچه حسادت می ورزد برایش تهیه کنید مثل خرید دوچرخه. د) عدم مقایسه کودک با دیگران. هـ) در مقابل کودک از پیشرفت دیگران تعریف نکنید. (15)

 

4- وفای به عهد: برای اینکه وفاداری در جامعه احیاء شود و به صورت یک وظیفه همگانی درآید باید از زمان کودکی این خوی پسندیده را در نهاد کودکان پرورش داد.

 

درخانواده ای که پدر و مادر به وعده های خویش عمل کنند کودک به وفاداری عادت خواهد کرد. برعکس اگر والدین به تعهدات خود پایبند نباشند و با وعده های دروغ کودکان را فریب دهند، کودک عهد شکنی را یاد می گیرد.

 

5- ادب: امام صادق (علیه السلام) فرمود: به فرزندت اجازه بده تا 7 سال بازی کند بعد 7 سال آداب زندگی را به او یاد بده. (16)

 

با پند و اندرز و امر و نهی نمی توان فرزندان را مؤدب تربیت کرد. بهترین راه این است که پدر و مادر مؤدب باشند و به فرزند درس عملی بدهند.

 

والدینی که در برخورد با یکدیگر بی ادب و گستاخند چگونه می توانند از کودک خود انتظار ادب داشته باشند. (17)

 

بنابراین برای تربیت یک کودک مهدوی لازم است به مسائل اخلاقی او توجه شود و بستر مناسب برای پرورش چنین فرزندی فراهم گردد.

 

تهیه و تنظیم: لایقه سیدی هاشمی

 

پی نوشت:

1. محمد معین، فرهنگ فارسی، ج3، ص 3117.

2. حسن عمید، فرهنگ فارسی، ج 2، ص 1661.

3. مائده، رضایی، تربیت کودک در اسلام، ص 59.

4. ابراهیم امینی، تربیت، ص 248 و محمد باقر، مجلسی، بحار الانوار، ج 3، ص 281.

5. همان.

6. مائده، رضایی، همان، ص 62 و علاء الدین علی المتقی بن حسام الدین الهندی، کنز العمال، ج 16، ص 456، ح 45409.

7. همان، به نقل از تاریخ یعقوبی، ج 2، ص 320.

8. همان، به نقل از تحف العقول، ص 368.

9. همان.

10. ابراهیم امینی، همان، ص 251، به نقل از وسائل الشیعه، ج 4، ص 19.

11. همان.

12. ابوالفضل بیرقی و صدیقه ایلان داغی، آموزش رفتار با کودک و نوجوان، ص 265.

13. ابراهیم امینی، همان، ص 292.

14. ابوالفضل بیرقی و صدیقه ایلان داغی، همان، ص 72.

15. همان، ص 77.

16. ابراهیم امینی، همان ص 170، به نقل از بحارالانوار، ج 101، ص 95، باب فضل الاولاد.

17. همان، ص 205.



مرتبه
مرتبه
نظر و تجربه خود را برای دیگران ثبت کنید

تبلیغات ویژه

تجربه مادرانه
شما میتوانید در مورد موضوع زیر بحث و تبادل نظر کنید و در قسمت نظرات تجربه خود را با مادران در میان بگذارید :
موضوع انتخاب شده :
جدا کردن اتاق فرزندان
تجربه خودرا بنویسید
تبلیغات